This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002.
You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected.
PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks
American spelling is used throughout.
There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here.
16 March 2016.
నిర్వచనములు
ఆసక్తికర చిత్రములు
Part 1: యం - yaM, య - ya
యంత, yaMta
-n.
--driver; controller; charioteer;
యంతకుడు, yaMtakuDu
-n.
--mechanic;
యంతరపి, yaMtarapi
-n.
--entropy; a measure of disorder;
యకరం, yakaraM
- n.
-- acre; a measure of land area;
-- 1 యకరం = 100 సెంట్లు = 40 గుంటలు = 1210 అంకణాలు;
-- 1 యకరం = 4840 చదరపు గజాలు
-- 1 యకరం = 0.404686 హెక్టర్లు = 4046.86 చదరపు మీటర్లు;
-- 1 యకరం = 0.0015625 చదరపు మైళ్లు;
యకాయెకీ, yakAyekI
-adj.
--immediately; quickly; without any further delay;
యక్షులు, yakshulu
- n. pl.
-- legendary "creatures" fathered by Kashyapa and Surasa;
-- ఇంద్ర సభలో వీరు నాట్యం చేస్తారు;
-- కశ్యపునికి సురస యందు జన్మించినవారు యక్షులు. వీరు పుట్టగానే ఆకలితో 'యక్షామ ' అన్నారని, అందువల్ల వారికి యక్షులని పేరు వచ్చిందనిన్నీ, 'రక్షామ' అన్న వాళ్ళు రాక్షసులు. వీళ్ళకి నాయకుడు కుబేరుడు, పట్టణం అలకాపురి;
-- see also గంధర్వులు; కిన్నెరలు; కింపురుషులు;
యజ్ఞ్నోపవీతం, yaj~nOpavItaM
-n.
-- sacred thread worn by Brahmans, Kshatriyas and Vaisyas;
యణ్ణులు, yaNNulu
-n.
--[gram.] the letters య, వ and ర;
యత్నం, yatnaM
-n.
--trial; effort;
యతి, yati
-n.
--(1) caesura; in Telugu prosody, a place in the line of a verse where the syllable matches the first syllable of that line. At times this gives an opportunity to pause while reciting poetry; పద్యాన్ని చదివేటప్పుడు ఎన్నవ అక్షరం తరువాత విరామం తీసుకోవాలి అనే దానిని యతి స్థానం అంటారు. ఇది సంస్కృతంలో లేనప్పటికీ, తెలుగు హిందీ భాషలలో వుంది.
--(2) ascetic; one who has curbed his emotions;
యథా, yathA
-adv.pref.
--as; according to;
--how? in what way?
యథాక్రమంగా, yathAkramaMgA
-adv.
--according to the procedure;
యథాతథంగా, yathAtathaMgA
-adv.
--(1) as is; as it is;
--(2) verbatim; word for word;
యథాపూర్వంగా, yathApUrvaMgA
-adv.
--as before; as usual;
యథేచ్ఛగా, yathEcCagA
-adv.
--as one pleases; at one's own will;
యద్భావం తద్భవతి, yadbhaavaM tadbhavati
- ph.
-- a Sanskrit phrase indicating the power of positive thinking;
-- 'యద్భావం తద్భవతి' అంటే మన ఆలోచనలు, చేతలు, ఉద్దేశాలు, అంచనాలు ఎలావుంటే అలాగే మనకు జరుగుతుంది, ఇది పాజిటివ్ దృక్ఫదానికి సంబంధించిన ఒక బోధ. మనము ఒకరి గురించి ఎప్పుడు అయితే తప్పుగా ఆలో చిస్తా మో అప్పటి నుంచి తప్పుగా కలిపిస్తారు.
యమ, yama
-n.
--The god of Ultimate Justice in Hindusim; god of death;
-pref.
--extreme; great; amazing;
---యమయాతన = extreme trouble.
---యమచాకిరీ = drudgery; lot of hard work.
---యమాగా ఉంది = it is amazingly wonderful.
యశదము, yaSadamu
-n.
--[chem.] zinc; one of the chemical elements with the symbol Zn and atomic number 30;
-- It is an "essential trace element" because very small amounts of zinc are necessary for human health. Since the human body does not store excess zinc, it must be consumed regularly as part of the diet. Common dietary sources of zinc include red meat, poultry, and fish; Pumpkin seed, cashews, chickpeas are vegetable sources;
యష్టిమధుకం, yashTimadhukaM
-n.
--licorice (లికరిష్); sweetwood; [bot.] Glycyrrhizae radix; Glycyrrhiza glabra; Abrus pvccatorius; (Br.) liquorice;
--also known as అతిమధురం;
-- this is used as an ingredient in a variety of Ayurvedic medicines such as to treat dysentery or elephantiasis;
యాజి, yAji
-n.
--conductor; performer; person in charge;
---సోమయాజి = one who conducted a religious rite called the Soma Yajna.
యుగం, yugaM
-n.
--era; age; eon; a long period of time; (esp.) in the life of the universe;
---కలియుగం = Kali Yuga; the age of Kali.
---యుగ సంధి = an era of transition.
యుగకర్త, yugakarta
-n.
--heralder; creater of an era;
యుగళం, yugaLaM
-n.
--pair; couple;
యుగళ గీతం, yugaLa gItaM
-n.
--duet; song sung by two;
యుగ్మం, yugmaM
-n.
--pair;
యుగాండం, yugAMDaM
- n.
--zygote;
-- (Note) మానవులలో ఈ యుగాండం (zygote) అన్న పేరు శిశుసంకల్పన (conception) సమయం నుండి ఐదో వారం వరకు వర్తిస్తుంది; ఐదవ వారం నుండి పదవ వారం వరకు దీనిని పిండం (embryo) అని పిలుస్తారు. పదకొండవ వారం నుండి ప్రసవం అయి బిడ్డ భూపతనం అయేవరకు భ్రూణం (ఇంగ్లీషులో ఫీటస్, fetus) అంటారు. ప్రసవం అయినప్పటినుండి మాటలు వచ్చేవరకు శిశువు (infant) అంటారు - ఇంగ్లీషులో ఇన్^ఫెంట్ అంటే మాటలు రాని పసిబిడ్డ అని అర్థం. మాటలు మాట్లాడడం మొదలు పెట్టిన తరువాత బిడ్డ (child) అంటారు. బిడ్డ అనే మాట ఆడ, మగ కి వర్తిస్తుంది.
యుతి, yuti
- n.
-- conjunction;
-- (1) an uninflected linguistic form that joins together sentences, clauses, phrases, or words
-- (2) the apparent meeting or passing of two or more celestial bodies in the same degree of the zodiac;
యునానీ, unAnI
- n.
-- Unani medicine is a system of alternative medicine that originated in ancient Greece but is now practiced primarily in India. Involving the use of herbal remedies, dietary practices, and alternative therapies, Unani medicine addresses the prevention and treatment of disease. The Supreme Court of India and the Indian Medical Association regard unqualified practitioners of Unani, Ayurveda, and Siddha medicine as quackery;
యువకుడు, yuvakuDu
-n. m.
--youth; young man in the prime of age;
యువతి, yuvati
-n. f.
--youth; a young woman in the prime of age;
యూథము, yUthamu
- n.
-- a group of animals of the same species;
యోక్త, yOkta
-n.
--synthesizer; one who joins together;
యోగం, yOgaM
-n.
--(1) union; joining;
--(2) a process of meditation to unite mind with body ;
--(3) luck; good fortune;
--(4) the fourth out of the five components of a Hindu calendar; this is calculated by adding the “star number” in which the Sun resides to the star number in which the Moon resides. Then “yOgaM” is the amount by which this sum exceeds 27;
యోగనిద్ర, yOganidra
- n.
-- deep transcendental sleep attained by yoga practice;
యోగర్ట్, yOgarT
-n.
-- Yogurt; (rel.) curds;
-- యోగర్ట్ ని తయారు చెయ్యడానికి వాడే "తోడు"లో లాక్టోబాసిలస్ అనే లాక్టిక్ యాసిడ్ బేక్టీరియాతో పాటు లాక్టోబాసిలస్ బల్గారిస్, స్ట్రెప్టోకాకస్ థెర్మోఫిలస్ అనే మరి రెండు బేక్టీరియాలని కలుపుతారు. ఈ రెండింటి వల్ల యోగర్ట్‌లో సరైన మోతాదులో సరైన బ్యాక్టిరియా ఉంటుందన్న మాట. ఈ బేక్టీరియాలని ప్రయోగశాలలో శాస్త్రవేత్తలు తయారు చేస్తారు.
యోగక్షేమం, yOgakshEmaM
-n.
--welfare; safety; security; (lit.) acquiring what one doesn't have and maintaining what one has;
యోజనం, yOjanaM
-n.
--(1) plan; compilation;
--(2) a measure of distance widely used in India until recent times; believed to be approximately 7.5 miles; Astronomers used the word to represent 4.9 miles;
---పంచవర్షయోజనం = five-year plan. (note) ప్రణాళిక which is commonly used in this context is a misnomer. ప్రణాళిక literally means a tube carrying water. Perhaps this came into use during the early post-independence era to refer to the hydroelectric and irrigation projects;
యోని, yOni
-n.
--external genetalia of the female; vulva;
Part 2: రం - raM, ర - ra
రంకుతనం, raMkutanaM
-n.
--debauchery; adultery;
రంకుమొగుడు, raMkumoguDu
-n.
--paramour; lover;
రంకులాడి, raMkulADi
-n.
--slut; adulteress;
రంకె, raMke
-n.
--bellow; bellow of an ox; roar;
రంగం, raMgaM
-n.
--(1) [theater] stage; setting;
--(2) [theater] scene;
--(3) area; sector; field; sphere;
--(4) the city Rangoon in Burma;
---క్రీడారంగం = playing field.
---ప్రభుత్వరంగం = public sector.
---యుద్ధరంగం = battlefield.
రక్తచందనం, raktacaMdanaM
-n.
--red sandalwood; [bot.] Pterocarpus santalinus;
--a small tree indigenous to Southern India and the Philippines; blood colored sandalwood. This kind of wood has a special and rust red colour and it is used to carve a number of products including panels, framework and traditional dolls.
-- ఉసిరి గింజల పొడి, రక్తచందనం పొడి సమపాళ్ళల్లో కలిపి, తేనెతో తింటే వాంతులు, తలతిప్పు తగ్గిపోతాయి అని ఆయుర్వేదం చెబుతోంది;
రక్తచందురం, raktacaMduraM
-n.
--hemoglobin; the red stuff of blood; same as రక్తగంధం;
రక్తపాతం, raktapAtam
-n.
--bloodshed;
రక్తపీడనం, రక్తపోటు, raktapIDanaM, raktapOTu
-n.
--(1) blood pressure;
--(2) hypertension; a word indicative of high blood pressure;
రక్తనిధి, raktanidhi
-n.
--blood bank;
రక్తసంబంధం, raktasaMbaMdhaM
-n.
--blood relationship; typically a close relationship such as that between parents and children, siblings, cousins and so on; consanguinity is the genetic relationship stretched over many generations; see also సగోత్రీయత;
రచ్చకి ఎక్కు, raccaki ekku
- ph.
-- to go to court to settle a dispute; to bring a dispute for public arbitration;
రచ్చబండ, raccabaMDa
- n.
-- piazza; a public meeting place, often an elevated platform built around the trunk of a tree;
రచించు, raciMcu
-v. t.
--compose; write; make;
రజను, rajanu
-n.
--dust; pollen; (alt.) రజము;
ఇనప రజను = iron dust or iron filings.
రజతం, rajataM
-n.
--silver;
రజస్వల, rajasvala
- n.
-- (1) a woman in menstruation; (2) a girl who came of age;
రజస్సు, rajassu
-n.
--dust;
రజాయి, rajAyi
-n.
--thick blanket; comforter;
రజ్జువు, rajjuvu
-n.
--rope; cord;
రట్టుచేయు, raTTucEyu
-v. i.
--make public; divulge;
రణం, raNaM
-n.
--battle;
రణపాల, raNapAla
- n.
-- air plant; cathedral bells; life plant; miracle leaf; Goethe plant; [bot.] Bryophyllum pinnatum;Kalanchoe pinnata;
-- In traditional Indian medicine, the juice of the leaves is used to cure kidney stones, although there is no scientific evidence for this use, and, indeed, such usage could prove dangerous and even fatal in some cases.
-- Ursodiol (ursodeoxycholic acid) is indicated for radiolucent non-calcified gallbladder stones smaller than 20 mm in diameter when conditions preclude cholecystectomy;
-- ఈ మొక్క ఆకులు మందంగా వుండి అధిక నీటి శాతాన్ని కలిగివుంటాయి. అలంకరణ మొక్కగా చాలా మంది వీటిని పెంచుకొంటారు. ఈ మొక్క ఆకులు ఆయుర్వేదంలో కీలక పాత్రను పోషిస్తాయి. చాలా రుగ్మతలకు వీటి ఆకుల రసాన్ని ఔషధంగా వాడతారు. వంకీలు తిరిగిన ఈ ఆకు అంచులకు చిన్న చిన్న వేర్లు మొలుస్తుంటాయి. ఆ వేరు కలిగిన భాగాన్ని కత్తిరించి మరోచోట పాతితే కొత్త మొక్క పుట్టుకువస్తుంది.
ఈ మొక్కను ఉత్తరాంధ్రలో "చంద్రపొడి" మొక్క అంటారు.
రణస్థలం, raNastalaM
-n.
--battlefield;
రత్నం, ratNaM
-n.
--gem;
---నాగరత్నం = a gem believed to be in the hood of a cobra; an ornament worn by women in their braided hair.
రతి, rati
-n.
--coition; coitus;copulation; sexual intercourse;
రథం, rathaM
-n.
--(1) chariot;
--(2) Bishop of Chess;
రద్దుచేయు,
-v.i.
--repeal; rescind; strike out;
రప్పించు, rappiMcu,
-v. t.
--summon; call; recall; make someone come with or without their will;
రవాణా, ravANA
-n.
--(1) transport; conveyance;
--(2) via, when used in a postal address;
రవి, ravi
-n.
--Sun;
రవిక; ravika
-n.
--jacket; bodice; blouse; a tight fitting upper garment of women;
---ఆమె ఎరుపు రంగు రవిక వేసుకుంది = She wore a red colored jacket.
---స్తూపం చుట్టూ ఒక రవికని అమర్చి దాంట్లో నీరు ప్రవహించే ఏర్పాటు చేయవలెను = an arrangement shall be made to fit a jacket around the cylinder.
రవిజని, ravijani
-n.
-- the element Helium; (lit.) the producer of the Sun.
రవిమార్గం, ravimArgaM
-n.
--ecliptic; the apparent path of the Sun in the skies; క్రాంతిచక్రం;
రశ్మి, rasmi
-n.
--ray; brilliance; light; a beam of light;
రసం, rasaM
-n.
--(1) juice; fluid;
--(2) a soup-like preparation made out of tamarind or lemon juice; a popular dish in South Indian cooking;
--(3) mercury; పాదరసం;
---(4) taste; flavor; in the Indian system, there are six tastes or షడ్రసములు, namely, ఉప్పు, పులుపు, కారం, తీపి, చేదు, వగరు;
---(5) sentiment; aesthetic taste; one of the nine sentiments (or moods) used to describe Indian literature and arts, namely శృంగారం, హాస్యం, కరుణ, రౌద్రం, వీరత్వం, భయం, భీభత్సం, అద్భుతం, శాంతం;
రసకందాయం, n. rasakaMdAyaM
- n.
-- exciting or suspenseful part of a program or narration;
--- (ety.) కందాయం = trimester; division; when a narration, a movie or a music program enters a suspenseful or climax part we say that it entered "రసకందాయం."
రసకర్పూరం, rasakarpUraM
-n.
--corrosive sublimate; chloride of mercury; white sublimate of mercury; HgCl2; (rel.) calomel;
రసమిశ్రమం, rasamiSramaM
-n.
--amalgam; an alloy of mercury;
రసవంత, rasavaMta
-adj.
--tasteful; artistic;
రసవాది, rasavAdi
-n.
-- the person who believes in the transformation of mercury into gold; (note) this belief was held by the legendary poet Vemana; Gold occupies a square adjacent to mercury in the Periodic Table fo Elements and can be obtained if one proton and three neutrons are removed the nucleus of a mercury atom; an alchemist is one who believes in the transformation of any base element to any superior element;
రసాంజనం, rasAMjanaM
-n.
--a vitriol of copper; copper sulfate; CuSO4(H2O)x, where x can range from 0 to 5;
రసాత్మక, rasAtmaka
-adj.
--artistic; tasteful;
రసాభాసం, rasAbhAsaM
-n.
--fiasco;
రసాభాసు, rasAbhAsu
-n.
--spoiled sentiment; upsetting a good situation; fiasco; రసభంగం;
రసాయనం, rasAyanaM
-n.
--(1) an elixir;
--(2) a chemical substance;
--(3) a medicine;
-- (4) aq mixture of sliced bananas sprinkled with sugar and honey distribted at Hindu temples as God's gift to devotees;
రసాయనశాస్త్రం, rasAyanaSAstraM
-n.
--chemistry;
రసాయన ప్రక్రియ, rasAyana prakriya
-n.
--chemical process;
రసాయన సమీకరణం, rasAyana samIkaraNaM
-n.
--chemical equation;
రస్తా, rastA
-n.
--road; highroad;
రసి, rasi
-n.
--blood plasma; (rel.) చీము;
రసికత, rasikata
- n.
-- an appreciation of whatever constitutes beauty or excellence, good taste, or critical judgment;
రసికుడు, rasikuDu
-n.
--connoisseur;
రసీదు, rasIdu
-n.
--receipt; (rel.) వసూళ్లు;
రస్మేరీ, rasmErI %e2t
-n.
--rosemary; [bot.] Rosmarinus officinalis; Salvia rosmarinus of the Lamiaceae (mint) family;
-- evergreen shrub with strongly aromatic, needle-like leaves; used in Western cooking to add accent to foods;
రహదారి, rahadAri
-n.
--highway;
రహస్యం, rahasyaM
-n.
--secret; mystery;
-- చిదంబర రహస్యం = a non-secret; ఏదైనా రహస్యం చెప్పకూడని చోట ఏమీ లేదు అని చెప్పడానికి ఇలా చిదంబర రహస్యం అంటారు;
రహస్య నామం, rahasya nAmaM
-n.
--code name;
రహితం, rahitaM
-adj.
--devoid of; deprived of;
రా - rA
రాండి, rAMDi
-imperative. polite
--come; come in!;
రాక్షసి, rAkshasi
-n.
--demon; (exp.) Believed to be a dead person's soul assuming the form of a human. A person becomes a రాక్షసి if one refuses to transmit one's knowledge to a disciple;
రాక్షసులు, raakshasulu
- n. pl.
-- the so-called "bad" creatures who were always at war with the so-called "good" creatures, known as దేవతలు;
-- there are two branches among రాక్షసులు; the children of Diti are దైత్యులు; the children of Danuvu are దానవులు;
-- (1) రక్షణ వ్యవస్థకు బాధ కలిగించే వాడు రాక్షసుడు; (2) తాను చదివిన చదువు నలుగురికీ చెప్పక , అహంకరించిన అతడు బ్రహ్మ రాక్షసుడు ఔతాడు అనే భావన గూడా ఉంది;
రాకాచంద్రుడు, rAkAcaMdruDu
-n.
--full-moon;
రాగం, rAgaM
-n.
--(1) musical scale; a series of five or more notes on which a musical melody is based; (note) a musical scale may contain all the seven "swaras" or only a subset of swaras; a raga is a melody type; According to orthodox theory the six basic ragas are bhairava, kauSika, hindOLa, dIpaka, SrirAga and mEgha;
-- a group of notes; Typically, the group may contain 5, 6 or 7 notes; only those combinations that are pleasing to the ear constitute a రాగం; for example, the note 'sa' must appear in all ragas; the notes 'ma', and 'pa' both cannot be omitted at the same time;
--(2) a part of a Carnatic music recital; this portion is an elaborate Alaapana or a study in the structure of the chosen raagam;
--(3) color; red color;
--(4) desire;
--(5) affection;
--(6) మేళకర్త రాగం = a raga in which all the seven svaras appear; there are 72 such ragas; జన్య రాగం = derived raagaM;
రాగి, rAgi
-n.
--copper; the element copper with the symbol Cu;
రాగులు, rAgulu
-n. pl.
--ragi; finger-millet; red colored grain largely cultivated in southern India; [bot.] Eleusine coracana gaertu;
-- చోళ్లు;
రాగోల, rAgOla
-n.
--forked stick; a stick used to pick leaves, grass and hay on the farm;
రాచ, rAca
-adj.
--(1) royal;
--(2) king-size; large jumbo;
రాచఉసిరి, rAcausiri
-n.
--star gooseberry;
--(1) [bot.] Cicca disticha; Otaheile gooseberry;
--(2) [bot.] Phyllanthus acidus Skeels of the Euphorbiaceae family;
-- (3) [bot.] Averrhoa acida of the Oxalidaceae family;
రాచకార్యం, rAcakAryaM
-n.
--state business; on duty;
రాచకురుపు, rAcakurupu
-n.
--carbuncle; a painful, localized pus-bearing inflammation of the tissue beneath the skin; this is more severe than a simple boil;
-- see also పుట్టకురుపు; సెగ్గెడ్డ;
రాతి పువ్వు, raati puvvu
- n.
-- [bot.] Parmelia perlata of the Parmeliaceae family. It is a perennial lichen found on dead wood or rocks in the temperate Himalayas. It is frequently used as a spice for flavoring food items, such as Biriyani;
-- దీన్ని విడిగా తింటే చేదుగా ఉంటుంది. ఏ వాసనా ఉండదు. కానీ నూనెలో వేగించగానే దాని సుగంధం బయటకు వస్తుంది. ఇతర సుగంధ ద్రవ్యాలతో పాటు చిటికెడంత రాతిపువ్వు పొడిని కలిపి తాలింపు పెడితే పరిమళభరితంగా రుచిగా కూడా ఉంటుంది.
రాతిమైనం, rAtimainaM
-n.
--paraffin wax;
రాతియుగం, rAtiyugaM
-n.
--Stone Age; the period from about B.C. 4000 to B.C. 2000; During the later part of the Stone Age, copper tools began to appear, as the bronze age started around B.C. 2200.
రాని, rAni
-neg. verbl. adj.
--of వచ్చు, (lit.) not coming;
---చెప్పరాని పని చేసేడు = he did an un-utterable deed.
---చదువురాని వాడు = illiterate man.
రానూ పోనూ, rAnU pOnU
-adv.
--coming and going; to and fro; round trip;
రానురాను, rAnurAnu
-adv.
--gradually;
రాపాడు, rApADu
-v. t.
--cause friction by rubbing against;
రాపిడి, rApiDi
-n.
--friction;
రాపులుగు, rApulugu
-n.
--(1) heron; black ibis; curlew; a royal bird; (ety.) రాచ + పులుగు;
రాపొడి, rApoDi
-n.
--filings; (ety.) రాపిడి వల్ల వచ్చే పొడి;
రాబందు, rAbaMdu
-n.
--vulture; a scavenging bird; [bio.] Neophron ginginianus;
రాబట్టు, rAbaTTu
-v. t.
--elicit;
రాబడి, rAbaDi
-n.
--income; yield; (ant.) పోబడి;
---రాబడి, పలుకుబడి = income and influence.
రాబీ, rabI
-n.
--rabi; north-east monsoon agricultural season starting in September-October;
రాబోవు, rAbOvu
-adj.
--forthcoming; approaching;
రామకందమూలం, rAmakaMdamUlaM
- n.
-- [bot.] Maerua oblongifolia; ఆవాలు జాతికిచెందిన మొక్కలు ఈ కుటుంబమునకు చెందుతాయి;
-- ఈ దుంగ మొత్తం కొబ్బరి మొవ్వలా మెత్తగా వుంటుంది. రుచిగా, తియ్యగా కూడా వుంటుంది. రామ్ కంద దుంగను పలుచని పొరలుగా, ముక్కలు కోసి అమ్ముతారు. ఇలా ఒక్కొక్క దుంగ నుండి కొన్ని వేల ముక్కలు కోస్తారు. ఈ పొరల పొరల ముక్కలకు కొంతమంది ఉప్పు కారం రాసుకొని తింటారు. దీన్ని కంద అని పిలుస్తారు గాని నిజానికి ఇది చెట్టు కాండమే. మన దేశపు అడవుల్లో ఇవి విరివిగా దొరుకుతాయి. తెలుగు ప్రాంతాల్లో వీటిని భూచక్ర గడ్డ, రామ కందమూలం అంటారు.
-- see also భూచక్రగడ్డ; భూచక్కెరగడ్డ;
రామచిలక, rAmacilaka
-n.
--a type of parrot;
రామదాడీగా, rAmadADIgA
-adv.
--freely without question;
---ప్రజలు రామదాడీగా తిరుగుతున్నారు = people are milling around freely.
రామాఫలం, rAmAphalaM
-n.
--red custard apple; sweet sop; bull's heart; [bot.] Annona reticulata of the Annonaceae family;
-- సీతాఫలం (Annona Squamosa), లక్ష్మణ ఫలం (Annona muricata), హనుమాన్ ఫలం ( ) మొదలైనవన్నీ కూడా అనోనేసీ కుటుంబానికి చెందిన వృక్షాలే; all are natives of South America;
-- [Sanskrit] కృష్ణబీజ (నల్లని గింజలు కలది); మృదుఫలమ్ (మృదువుగా ఉండేది);
రాయలసీమ, n. rAyalasIma
-n.
--a part of the Telugu speaking part of Andhra Pradesh, India; (lit.) the land once ruled by Rayalu; this part is popularly known as ceded districts because these were ceded to the British by the then ruler Nizam;
రాయసం, rAyasaM
-n.
--clerkship; secretaryship;
రాయసకాడు, rAyasakADu
-n.
--writer; scribe; clerk;
రాయి, rAyi
-n.
--rock; stone;
---కాకిరాయి = magnetite. %e2t
---గులకరాయి = river gravel.
---బొమ్మరాయి = river gravel.
---నాపరాయి = slate.
రాయిడి, rAyiDi
- n.
-- difficulty; hardship;
---"....దూరాన నా రాజు కేరాయిడౌనో....” - నండూరి సుబ్బారావు: ఎంకి పాటలు
రాయితీ, rAyitI
-n.
--concession; favor; discount; concession on tax due;
రాయితీ బడ్డీ, rAyitI baDDI
-n.
--concession stand; typically a shop with captive customers at such places as railway stations and sports stadiums;
రాయు, rAyu
-v. t.
--(1) apply; smear; rub;
--(2) write; "smear with ink";
రాలుగాయ, rAlugAya
-n.
--(1) un-ripe fruit that fell from a tree (i.e., not picked);
--(2) a mischievous fellow;
రాలుబడి, rAlubaDi
-n.
--yield; esp. yield of a crop; % e2t
రాశి, rASi
-n.
--(1) [chem.] radical;
--(2) [astron.] constellation; asterism; a group of stars; the circular path of the sun among the stars is divided into 12 parts and each part is called a రాశి, rASi. the same circular path of the moon among the stars is divided into 27 parts and each part is called an asterism (నక్షత్రం); Within each asterism, one can find many stars and nebulae;
--(3) a heap or pile; రాసి;
--(4) ద్రేక్కాణం = (1/3) రాసి;
--(5) నాడి = (1/150) రాసి = 12';
రాశిచక్రం, rASicakraM
-n.
--[astron.] Zodiac, the constellations that lie in the apparent path of the Sun in the sky;
-- భూమధ్యరేఖను ఆకాశం మీదకి పొడిగించండి. గ్రహాలన్నీ ఈ రేఖకి కొంచం అటూ ఇటూలో తిరుగుతూ కనిపిస్తాయి. ఆ కొంచం ఒక 8 డిగ్రీలు పైకీ ఒక 8 కిందకీ ఉంటుంది. ఈ పదహారు డిగ్రీలు కలిపి ఈ రేఖని ఒక పటకా (బెల్టు) లాగా ఊహించుకోవాలి. అది సూర్య చంద్రాదులతో సహా, ఆకాశంలో గ్రహాలన్నీ తిరిగే మార్గం (బాట లాంటిది). అదే రాశి చక్రం;
రాహుకాలం, rAhukaalam
- n.
-- an inauspicious period of time, according to the Hindu calendar, that depends on your current location on Earth and on the day of the week;
-- To calculate this time interval, one divides the length of the day (from Sun rise to Sun set) into eight equal parts and one of these eight parts is deemed inauspicious period for that day of the week; on Monday, it is the second part of the day, Saturday the 3rd part, Friday the 4th, Wednesday the 5th, Thursday the 6th, Tuesday the 7th, and on Sunday the 8th part of the day - always counting from sunrise; As the length of the day changes from place to place, "Rahukaalam" is location dependent.
రాహుకేతువులు, rAhukEtuvulu
-n. pl.
--according to Hindu mythology, these are demonic celestial beings, one with a head only and the other with a torso only; the myth also believes that these demons gobble up the Sun and the Moon during an eclipse;
--[astron.] ascending and descending nodes of the moon; సూర్యుడు-భూమి ఉన్న అక్షాన్ని చంద్రుడి కక్ష్య ఖండించుకొనే రెండు బిందువులు; చంద్రుడు రాహుకేతువుల స్థానంలోకి వచ్చినప్పుడు చంద్ర గ్రహణం కాని, సూర్య గ్రహణం కాని వస్తుంది;
రింఖ, riMkha
-n.
--hoof;
రి, ri
-n.
--the second note of Indian classical music;
రికం, rikaM
-suff.
--used with verbs to create nouns; conveys a meaning of "state of being in such and such a situation; English equivalent is "ness"
---బీదరికం = poorness; poverty; the state of being poor.
రిక్క, rikka
-n.
--constellation; asterism; group of stars;
రికాబు, rikAbu
-n.
--stirrup; % to e2t
రికామీగా, rikAmIgA
- adv.
-- with no work or responsibility;
-- పనీ, పాటూ లేకుండా;
రివ్వుమని, rivvumani
-adv.
-- swiftly; with a swooping motion; with a whooshing sound;
--- పిట్ట రివ్వుమని ఎగిరి పోయింది = the bird flew away with a whooshing sound (fast).
రిషిపక్షి, rishipakshi
- n.
-- bat;
రీలు, rIlu
-n.
--reel; చుట్ట;
రుక్కుపట్టు, rukkupaTTu
-v. t.
--cram; esp. cramming before an examination;
రుగ్మత, rugmata
-n.
--illness; disease;
రుచి, ruci
-n.
--taste; చవి; రసం;
రుచిచూడు, rucicUDu
-v. t.
--taste; find out the taste;
రుచి బొడిపెలు, ruci boDipelu
-n.
--taste buds;
రుజువు, rujuvu
-n.
--proof; evidence;
రుణం, ruNaM
-n.
--debt;
రుణ, ruNa
-pref.
--negative;
---రుణ విద్యుదావేశం = negative electrical charge.
---రుణ సంఖ్య = negative number.
రుణగ్రస్తత, ruNagrastata
-n.
--indebtedness;
రుతుకాలం, rutukAlaM
-n.
--estrus; rut; heat; period of sexual readiness in mammals;
రుతుపవనాలు, rutupavanAlu
-n.
--monsoon winds; seasonal winds; the monsoon;
రుతుబద్ధం, rutubaddhaM
-n.
--laziness during menstruation;
రుద్రజడ, rudrajaDa
- n.
-- the plant, Sweet Basil; [bot.] Ocimum basilicum;
-- the seeds of this are called సబ్జా గింజలు;
-- వనతులసి; సబ్జామొక్క; [Sans.] జటావల్లి;
రుద్రాక్ష, rudrAksha
-n.
--bastard cedar; [bot.] Guazuma tomentosa; Elaeocarpus ganitrus;
-- గ్రీకు భాషలో elaia అంటే ఆలివ్ (Olive), కార్పోస్ (karpos) అంటే కాయ; ఆలివ్ కాయల్లా అనిపించే ఈ జాతి వృక్షాల కాయల్నిబట్టి వీటికి ఎలీయోకార్పస్ అనే పేరు వచ్చింది.
--the seeds of this are used in rosaries; (lit.) eye of Lord Shiva;
రుద్రాక్ష పిల్లి, rudrAksha pilli
-n.
--hypocrite; (lit.) a cat with a rosary; % to e2t
రుద్దు, ruddu
-v. t.
--rub; scour; clean; polish;
రుద్రుడు, rudruDu
-n.
--the Lord who gives happiness to His devotees by dissolving their sins; often used as a synonym for Shiva;
రుబ్బు, rubbu
-v. t.
--grind in a mortar; wet grind;
రుబ్బురోలు, rubburOlu
-n.
-a stone mortar used for grinding in Indian kitchens;
రుమాలు, rumAlu
-n.
--(1) hand-kerchief;
--(2) scarf;
--(3) any upper cloth such a turban;
రువ్వ, ruvva
-n.
--slender stick; slender branch of a tree with leaves removed;
---చింత రువ్వతో వీపు చీరేస్తాను = I'll split your back open with a branch of a tamarind tree.
రూఢ్యర్థం, rUDhyarthaM
-n.
--usually understood meaning; common meaning;
-- అసలు అర్థానికి భిన్నంగా వాడుకలో స్థిరపడిపోయిన అర్థాలను 'రూఢి' అర్థం అంటారు. ఈ విషయంలో మొట్టమొదటిగా గుర్తుకు వచ్చే పదం - పుట్టినరోజుకు వాడవలసిన 'వర్ధంతి' అనే పదాన్ని తెలుగులో పూర్తిగా వ్యతిరేక అర్థంలో వాడడం! శోభనం అంటే auspicious, propitious, shining, handsome అనే అర్థాలు కలిగిన ఈ సంస్కృత పదం 'గర్భాదానం' అనే అర్థాన్ని సూటిగా సూచించదు. వాడుకలో మాత్రమే ఆ అర్థంలో చలామణిలో వుంది. ఇలా వాడుకలో మాత్రమే చలామణిలో వున్న అర్థాలను 'రూఢి' అర్థం అంటారు;
రూపం, rUpaM
-n.
--shape; appearance;
రూపకం, rUpakaM
-n.
--(1) metaphor;
--(2) drama; play;
--(3) name of a musical తాళం;
రూపుమాపు, rupumApu
-v. t.
--destroy; obliterate; (lit.) erase the shape;
రూళ్లు, rULlu
-n. pl.
--rules; parallel horizontal lines drawn on a page to facilitate writing along well-spaced straight lines;
రూళ్లకర్ర, rULlakarra
-n.
--ruler; a cylindrical piece of wood or plastic once used to produce evcenly spaced lines on a white paper;
రూక్ష, rUksha
- n.
-- (1) fever; (2) loveless;
%రె - re, రే - rE, రై - rai
రెంటికి చెడ్డ రేవడి, reMTiki ceDDa rEvaDi
- ph.
-- one who lost on both ends; one who couldn't decide between two alternatives and lost both opportunities;
రెట్టించు, reTTiMcu
-v. t.
--(1) double; repeat;
--(2) oppose by asking a counter question;
రెడ్డి, reDDi
- n.
-- a suffix used with a given name to indicate "caste";
-- రెడ్డి అనే పదం రడ్డి, రట్టడి, రట్టగొడ్డు, రట్టకుడు, రాష్ట్రకూటుడు అనే పదాలనుంచి క్రమంగా తయారైనట్లు మన ప్రాచీన శాసనాల ద్వారా తెలుస్తోంది. అంతేకాదు, రాఠోడ్, రాఠోర్ మొ. గుజరాత్, రాజస్థాన్లో ఇంటిపేర్లు. ఇవి రాష్ట్రకూటుల సామ్రాజ్యంలో అధికారిక బిరుదు.
రెడ్డివారి నానబాలు, reDDivAri nAnabAlu
-n.
--[bot.] Euphorbia thymifolia; Euphorbia hirta Linn. of the Euphorbiaceae family;
రెపరెప, reparepa
-adv.
--onomatopoeia for flutter; flicker; [idiom] a thin hope of survival;
రేగుత్తి, rEgutti
-n.
--Tree capper; [bot.] Capparis grandis;
-- found in Eastern and Western Ghats, flowering: All year.
-- Fresh leaves are cooked and eaten as vegetable soup to treat skin eruptions. Fresh leaves are crushed and the pulp is applied to insect bites;
రేచకం, rEcakaM
-n.
--(1) expiring breath as a part of yogic exercise;
--(2) exhaust; exhaust smoke;
రేచక, rEcaka
-adj.
--exhaust; one that leaves a system;
రేచకధూమం, rEcakadhUmaM
-n.
--exhaust smoke;
రేచీకటి, rEcIkaTi
-n.
--night blindness; nyctalopia; caused sometimes by vitamin deficiency and inherited at other times;
--[Gr.] Nyct (నిక్ట్) = రాత్రి; Alaos (ఎలావోస్) = అంధత్వం; [Sans.] నక్తాంధము; నక్తం = రాత్రి = nyct.
రేచుకుక్క, rEcukukka
-n.
--a species of wild dog, capable of attacking even Big Cats;
రేటు, rETu
-n.
--rate;
--సగటు రేటు = average rate
రేడియం; rEDiyaM
-n.
--the chemical element radium whose symbol is Ra;
రేడియో, rEDiyO
-adj.
--(1) related to radio activity;
--(2) related to wireless;
-n.
--radio receiver; wireless receiver;
రేడియో ప్రసారం, rEDiyO prasAraM
-n.
--radio transmission;
రేడియో ప్రసార కేంద్రం, rEDiyO prasAra kEMdraM
-n.
--radio transmission center; radio station;
రేడియో ప్రసారిణి, rEDiyO prasAriNi
-n.
--radio transmitter;
రేడియో ధార్మికత, rEDiyO dhArmikata
-n.
--radioactivity; having the properties of the element radium;
రేతస్సు, rEtassu
-n.
--seed; sperm; semen; see also శుక్రం;
రేపు, rEpu
-n.
--tomorrow;
-v. t.
--disturb; especially, disturbing a healing wound;
రేల చెట్టు, rEla ceTTu
-n.
--golden shower tree; Pudding pipe tree; Purging cassia; Indian laburnum tree; Amaltas; Bandar Laathi; [bot.] Cassia fistula of the Fabaceae family and Caesalpiniaceae sub-family;
--leaves of this tree can be used as a laxative; దీని ఆకులు, పూలు, కాయల గుజ్జు విరేచనకారిగా పనిచేస్తాయి. అందుకే దీనిని Purging Cassia అనీ అంటారు.
-- దీని కలప దృఢంగా, మన్నికగా ఉండే కారణంగా గృహనిర్మాణంలో గుంజలుగానూ, బీరువాలకీ ఈ కలపను వినియోగిస్తారు. ఈ వృక్షం కాండం బెరడులో ఉండే టానిన్లు (Tannins) కారణంగా దీనిని తోళ్ళు ఊనడానికి (Tanning of raw hides and skins) వినియోగిస్తారు. కాండం పై బెరడులో ఎన్నో ఔషధ విలువలున్నాయి. అది బలవర్ధకమైనది. చర్మరోగాలను నివారిస్తుంది. అతిసారము, గ్రహణిని పోగొడుతుంది. కాండం కషాయం కామెర్లు, కుష్ఠు, సిఫిలిస్, గుండెజబ్బులకు దివ్యౌషధంగా పనిచేస్తుంది. కడుపునొప్పి నివారణకు దీని కాండం పై బెరడును పచ్చిదే తింటారు. పశువులకు కూడా ఈ కాండం కషాయం విరేచనకారిగా వాడతారు. సుఖ విరేచనం కోసం రేల ఆకు, పళ్ల గుజ్జుతో పచ్చడి చేసుకుతింటారు. దీని గింజలు, ఆకులను దంచి దానితో షర్బత్ తయారు చేస్తారు. ఆ షర్బత్ జ్వరహారిణిగా, విరేచనకారిగా పేరొందింది. మలబద్ధకం పోగొడుతుంది.
--{Sans.] అరేవతం; ఆరగ్వధం;
రేరాజు, rErAju
-n.
--moon; (lit.) king of the night;
రేరాణి, rErANi
-n.
--(lit.) queen of the night;
రేవడి, rEvaDi
-n.
--washerman;
రేవతి, rEvati %updated
-n.
--(1) Eta Piscium; Yoga tara of the 27th lunar mansion; located in the constellation Pisces;
--(2) The 27th of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar;
రోగనిదాన శాస్త్రం, rOganidAna SAstraM
-n.
--pathology; the science of establishing the cause of a disease;
రోగి, rOgi
-n.
--patient;
రోచన, rOcana
- adj.
-- shining; bright;
రోజ్ ఏపిల్, rOj^ Epil^
- n.
-- Rose apple; [bot.] Syzygium jambos of the Myrtaceae family; This tree has white flowers and white fruits;
-- మలయా యాపిల్ నీ రోజ్ ఏపిల్ నీ కూడా గులాబ్ జామూన్ పళ్లు అనే పిలుస్తారు. సాధారణ నేరేడు వృక్షం శాస్త్రీయ నామం Syzygium cumini కాగా ఇదే కుటుంబానికి చెందిన లవంగ వృక్షం శాస్త్రీయనామం Syzygium aromaticum.
రోజు, rOju
-n.
--a day; period of time from midnight to midnight;
రోజువారీ, rOjuvArI
-adj.
--on a daily basis; day-by-day;
-n.
--(1) dairy; journal;
--(2) a book of daily accounts;
రోత, rOta
-n.
--disgust;
రోదసి, rOdasi
-n.
--the sky; the heavens; the space;
రోదన, rOdana
-n.
--wail; lamentation; crying;
రోమం, rOmaM
-n. s.
--body hair;
రోలు, rOlu
-n.
--mortar; a stone or wooden device with a little depression in the middle, used for chaffing; ఉలూఖం;
రోషం, rOshaM
-n.
--indignation; anger; wrath;
రోహిణి, rOhiNi
-n.
--(1) Alpha Tauri; Aldebaran; brightest star in the constellation Taurus; Yoga tara of the fourth lunar mansion;
--(2) the fourth of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar;
--(3) the period of indic history around 3247 BCE when the vernal equinox occured in this asterism;
--(4) the healer;
--(5) Indian redwood tree; [bot.] Soymida febrifuga;
రోహితం, rOhitaM %e2t
-n.
--(1) blood;
--(2) blood red color;
రౌతు, rautu
-n.
--rider; horseman;
Part 3: లం - laM, ల - la
లంక, laMka
-n.
--(1) island; any island;
--(2) Sri Lanka;
లంకణం, laMkaNaM
-n.
--fasting; (lit.) a day skipped; (exp.) this word is used when the fasting is done in conjunction with a fever or some disease; (rel.) ఉపవాసం is a voluntary fast in conjunction with a religious observance;
లంకించు, laMkiMcu
-v. t.
--link together; hook up; hook on to;
లంకించుకొను, laMkiMcukonu
-v. i.
--seize; catch on to;
లంకె, laMke
-n.
--connection; tie; link;
లంకె ఊస, laMke Usa
-n.
--connecting rod;
లంకె బిందెలు, laMke biMdelu
-n. pl.
--[idiom] buried treasure; (lit.) a pair of linked pots;
లంగరు, laMgaru
-n.
--anchor;
లంగరమ్మ, laMgaramma
- n. f.
-- anchor woman in a Television or media program;
లంగరయ్య, laMgarayya
- n. m.
-- anchor man in a Television or media program;
లంగా, laMgA
-n.
--petticoat; loose-fitting under garment for women; a skirt-like garment for girls;
లంగోటీ, laMgOTI
-n.
--tight-fitting under garment for men; loincloth tied in a truss;
లంచం, laMcaM
-n.
--bribe;
లంచగొండి, laMcagoMDi
-n.
--habitual bribe-taker;
లంచగొండితనం, laMcagoMditanaM
-n.
--bribery; graft; the quality (in a person or a society) of taking bribes habitually;
లంపటం, laMpaTaM
-n.
--attachment to worldly pleasures; greediness; addiction;
లంబం, laMbaM
-n.
--perpendicular line; plumbline;
లంబకోణం, laMbakONaM
-n.
--perpendicular angle; right angle;
లంబజీవితం, laMbajIvitaM
-n.
--longevity; long life;
లంబనం, laMbanaM
-n.
--pendant; % to e2t
లంబిత, laMbita
-adj.
--suspended;
లక్క, lakka
-n.
--lacquer; lac; shellac; (1) a sticky resinous secretion of the tiny lac insect Laccifer lacca; (or Tachardia lacca or Kerrialacca) deposited on the twigs and young branches of several varieties of trees in India, Burma, Thailand, and other Southeast Asian countries; when still attached to the twigs it is stick-lac; when strained and dried it is shell-lac; Lac is the only commercially useful resin of animal origin; (2) చైనీస్ లాకర్ చెట్టు (Toxicodendron vernicifluum-rhus verniciflua) అనే చెట్టు నుండి స్రవించిన జిగురు ని ఎండబెట్టి తయారు చేసే పదార్ధం;
లక్క పిడతలు, lakka piDatalu
-n.
--lacquered wooden pots and pans used as toys;
లక్క పురుగు, lakka purugu
- n.
-- [bio.] Kerria lacca;
లగం, lagaM
-n.
--[prosody] iambus; a sequence of a short and long syllables in that order;
లగ్నం, lagnaM
-n.
--(1) [atsrol.] ascendent; the rising zodiacal sign; the most important part of your sidereal chart. As a result, it’s helpfully marked for you on your chart by a slash going through the corner of the sign’s box. Your ascendent is always the first house, and the other houses follow it in a clockwise direction. For example, if your ascendant is in Aquarius (indicated by a slash going through the Aquarius box), this is your first house. The rest of the houses will follow clockwise from this first house. (2) the time at which a zodiacal sign rises in the East; The ascendant is the exact degree in the zodiac which was on the eastern horizon, or rising on the horizon, at the birth of an individual; the ascendant changes every couple of hours. So it is important that the time of birth be registered correctly; A rising sign speaks to a person's nature, how they look, what their personality is like, and what their overall appearance is;
-- పుట్టిన సమయంలో పుట్టిన స్థలం నుండి తూర్పు వైపున ఉదయిస్తున్న రాశిని లగ్నం గ సూచిస్తారు. ఈ లగ్నం ఒక్కక రాశిలో 2 గంటలు ఉంటుంది. అంటే ప్రతి రాశిలో 2 గంటలు వంతున రోజుకి 24 గంటలు 12 రాశుల్లో లగ్నం మారుతూ ఉంటుంది. అక్కడినుండి ఆకాశంలో పడమటివైపుకి వరసగా వెనక్కి లెక్క పెట్టుకుంటూ పోతే, లగ్నం పైన పన్నెండో ఇల్లు (లేక భావము), ఆపైన పదకొండు, ఆపైన పదవది నడినెత్తి మీదకి వచ్చేస్తాము. నడినెత్తిమీద ఉన్న భావాన్ని దశమము (లేక పదో ఇల్లు) అంటారు. అక్కడినుంచి పడమటికి దిగుతుంటే తొమ్మిది, ఎనిమిది ఇళ్ళు వస్తాయి. సరిగ్గా పడమటన అస్తమిస్తున్న బిందువు కలిగిన ఇల్లు ఏడవ ఇల్లు (లేక సప్తమ భావం). ఇంకా కిందకి దిగిపోతే ఆరో ఇల్లు, ఐదో ఇల్లు, నాలుగో ఇల్లు వస్తాయి. నాలుగో ఇల్లు అట్టడుగు స్థానం. దాని తరవాత మూడు, రెండు వచ్చి మళ్ళా తూర్పున లగ్నం (లేక ఒకటో ఇల్లు) లోకి వచ్చేస్తాయి;
--(3) auspicious time selected to perform a function, especially a wedding; లగ్గం;
---(4) one that is connected;
--(5) fixed; concentrated;
-- జన్మరాసి = పుట్టిన సమయంలో చంద్రుడు ఉండే రాసి;
లగ్నంచేయు, lagnaMcEyu
-v. i.
--concentrate one's mind;
లగ్న సంధి, lagna saMdhi
-n.
--time taken by the Sun to cross a zodiacal sign;
లఘిమ, laghima
-n.
--(1) volatility; buoyancy; absence of weight;
--(2) the ability of a yogi to float, defying gravity; levitation;
లలన, lalana
-n.
--woman; (lit.) attracts man even in domestic quarrels;
లలాటం, lalATaM
-n.
--forehead;
లలిత కళలు, lalitha kaLalu
- n. pl.
-- fine arts; the five fine arts are: (1) painting, (2) sculpture; (3) architecture, (4) music and (5) literature; the "performing arts like theater and dance are also often included;
లవం, lavaM
-n.
--numerator; top half of a fraction; (ant.) హారం;
లవంగం, lavaMgaM
-n.
--clove; [bot.] buds of Eugenia caryophyllus; Syzygium aromaticum of Myrtaceae family
--[[Sans.] వరాళ; లవంగ; దేవకుసుమ; పారిజాత; ఇంద్రపుష్ప; కరంబువు;
లవండరు, lavaMDaru
-n.
--lavender; [bot.] Lavender Sp. of Labiatae family;
లవజని, lavajani
-n.
--halogen; (exp.) one that produces salts; Florine, Chlorine, Bromine and Iodine are called the halogens;
లవణం, lavaNaM
-n.
--salt; table salt; any salt;
---ఖనిజ లవణం = mineral salt.
లవణవల్లి, lavaNavalli
- n.
-- [bot.] Asystasia hortensis Linn.
లవలేశం, lavalESaM
-n.
--the least bit; in the least;
---లవలేశమైనా సందేహించకుండా = not hesitating the least.
లహరి, lahari
-n.
--wave;
లహిరి, lahiri
-n.
--intoxication; inebriation; the elevated feeling resulting from the consumption of alcohol; (Farsi) lah = grape wine;
లా, lA
-adv.
--suff. like; as;
-n.
--law; rule; legality;
లాక్షణికుడు, lAkshaNikuDu
-n. m.
--grammarian; literary stylist;
లాగు, lAgu
-n.
--shorts; boxers; lower garment made of a pliable cloth as opposed to a stiff cloth;
-v. i.
--ache; pulling sensation;
-v. t.
--pull; drag;
లాఘవం, lAghavaM
-n.
--quickness; lightness; dexterity;
---హస్తలాఘవం = finger dexterity; quickness of hand; sleight of hand.
లాఠీ, lAThI
-n.
--baton; a short stick used by police to charge at people while controlling crowds;
--- see also లోడీ
లాభం, lAbhaM
-n.
--profit; gain; advantage;
---యంత్రలాభం = mechanical advantage.
---లాభం లేదురా = there is no gain.
లాభదాయకం, lAbhadAyakaM
-n.
--profitable;
లాడి, lADi
-n.
--pus from a boil; foul-smelling pus coming from an infected ear;
లాతం, lAtaM % to e2t మీట
-n.
--switch;
లాయరు, lAyaru
-n.
--lawyer; attorney; pleader;
లాలాజలం, lAlAjalaM
-n.
--saliva; spittle;
లాలి, lAli
-n.
--cradle;
లాలిపాట, lAlipATa
-n.
--lullaby;
లావణ్యం, lAvaNyaM
-n.
--beauty; loveliness;
-- ముత్యములా మెరిసే చర్మ సౌందర్యం; సైంధవ లవణం అనేది ఉప్పగా ఉండే తెల్లని కొండరాయి. పెద్ద ఉప్పురాయిని పగలగొట్టినప్పుడు అది పగిలి, దాని స్నిగ్ధత్వం చేత సూర్యకాంతికి తళతళా మెరుస్తుంది. ఆ మెరుపుని ‘లావణ్యం’ అంటారు.
లావాదేవీలు, lAvAdEvIlu
-n. pl.
--transactions; giving and tacking; [Hindi.] లానా దేనా;
లాహిరి, lAhiri
- n.
-- Intoxication; stupor;
--మత్తు;
లింగం, liMgaM
-n.
--(1) gender; sex;
--(2) male sex organ; penis;
--(3) idol of Lord Shiva;
---పుంలింగం = masculine gender in Sanskrit; see also మహత్ వాచకం.
---స్త్రీలింగం = feminine gender in Sanskrit; see also మహతీ వాచకం.
---నపుంసక లింగం = neuter gender in Sanskrit; see also అమహత్ వాచకం.
---లింగభేదం = sexual discrimination.
లుంగీ, luMgI
-n.
--(1) a rectangular piece of cloth with plaid print on it;
--(2) any rectangular piece of cloth about five meters long that is wrapped around the waist as men's lower garment in S. India; (Farsi) లుంగ = crease; fold in a cloth;
లైంగిక ఉత్తేజితం, laiMgika uttEjitaM
-n.
--sex hormone;
లొ - lo, లో - lO, లౌ - lau
లొంగు, loMgu
-v. t.
--yield; submit; give up;
లొగ్గడి, loggaDi
-n.
--confusion; disorder;
లొట్ట, loTTa
-n.
-- (1) a smack with the tongue; (2) dent;
లొటారం, loTAraM
-n.
--(1) hole; emptiness;
--(2) mud house; see also పటారం;
---పైన పటారం, లోన లొటారం = showy on the outside, nothing inside.
లొటిపిట, loTipiTa
-n.
--camel; (ety.) లొట్ట = dent; పిట = fat; the "fatty dent" is a reference to the hump;
లొత్త, lotta
-n.
--dent; impression;
లొద్దుగ, lodduga
- n.
-- (1) ఎర్ర లొద్దుగ = [bot.] Symplocos racemosa; లోధ్ర;
-- (2) తెల్ల లొద్దుగ = [bot.] Symplocos crataegoides; Symplocos cochinchinensis; శ్వేత లోధ్ర; గాలవం;
లొసుగు, losugu
-n.
--fault; defect;
లో, lO
-prep.
--in; into;
-adj.
--inner;
లోకం, lOkaM
-n.
--world; (lit.) the plane of existence; (exp.) according to the ancient Hindu cosmology, this universe is comprised of fourteen worlds, seven of them are upper worlds and seven are nether worlds; the seven upper worlds are భూలోకం, భువర్లోకం, స్వర్గలోకం, మహర్లోకం, జనలోకం, తపోలోకం, సత్యలోకం; the seven nether worlds are అతలం, వితలం, సుతలం, తలాతలం, మహాతలం, పాతాళం;
లోడీ, lODI
-n.
--baton; కర్రసాము చేసేవాడు తిప్పే కర్ర;
లోతట్టు, lOtaTTu
- n.
-- (1) interior; far from the main road;
-- (2) low-lying; low-lying as in a flood plain;
లోతు, lOtu
-n.
--depth; profundity;
లోధ్ర, lOdhra
-n.
--a tree; the bark of this tree is used in dying; the juice is also used in the treatment of red discharge in females; [bot.] Symplocos racemosa; చిల్ల; లొద్ది చెట్టు;
