జాతీయములు - ప, ఫ

భాషా సింగారం
సామెతలు
అ ఆ ఇ ఈ ఉ ఊ-ఋ
ఎ ఏ ఒ ఓ అం అః
క ఖ గ-ఘ
చ-ఛ జ ఝ
ట ఠ డ-ఢ ణ
త థ ద ధ న
ప ఫ బ భ మ
య ర ల వ
శ-ష స-హ
ళ క్ష ఱ
జాతీయములు
అ ఆ ఇ ఈ ఉ ఊ
ఋ ఎ, ఏ, ఐ ఒ, ఓ, ఔ
క, ఖ గ, ఘ చ, ఛ జ, ఝ
ట, ఠ డ, ఢ ణ
త, థ ద, ధ న
ప, ఫ బ, భ మ
య ర ల వ
శ ష స హ
ళ క్ష ఱ
ఆశ్చర్యార్థకాలు
నీతివాక్యాలు
పొడుపు కథలు

ప

పంచాగ్ని మధ్యంలో ఉన్నట్టు

తీవ్రమైన కష్టాలు చుట్టిముట్టిన స్థితి.నాలుగు దిక్కులతో పాటు నడినెత్తిన అగ్నిసెగ

పంట పండింది

ఎవరికైనా అనుకోకుండా అధిక సంపద చేకూరితే.... వారిని గురించి ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు. ఉదా: వాని పంట పండింది అని. ఇక్కడ పంట చేలు పండడము కాదు అర్థము.

పంచ పాండవులు ఎంత మంది అంటే .......

" పంచ పాండవులు ఎంత మంది అంటే ....... మంచం కోళ్లలాగ ముచ్చటగా ఇద్దరు అని ఒక వేలు చూపించాడట".ఈ జాతీయాన్ని ఏమాత్రం తెలివి లేని వ్యక్తి అని చెప్పటానికి ఈ సామెతను వాడతారు.

పండుగయ్యాక అల్లుడొచ్చినట్టు

సమయానికి తగినట్లుగా ప్రవర్తించకపోవటం, డబ్బులన్నీ అయిపోయి ఏమీ చేయలేని పరిస్థితి.

పంచబంగారం

ఏమీలేదు అంతా హుళక్కే అని.

పంచెగ్గట్టాడు

ఉదా: వాడు కొట్లాటకు పంచెగ్గట్టాడు.

పంట పండింది

ఉదా: వాని పంట పండింది. వానికి అన్ని లాబాలె.

పంటికింద రాయి లాగ

అవరోదము: పానకం లో పుడక లాగ అలాంటిదే ఈ జాతీయం కూడా. ఉదా:

పందిని నందిని, నందిని పందిని చేసేవాడు

ఎంతో సమర్థుడు, ఎలాంటి పరిస్థితుల్నైనా ఎదుర్కొని విజయాన్ని సాధించేవాడు దీనినే నిందా వాచకంగా కూడా వాడుతారు; అర్థం: మోసగాడు: ఉదా: వాడు పందిని నందిగా, నందిని పందిగా మార్చగల సమర్థుడు.

పంది ఎంత బలిసినా నంది కానేరదు

ఎన్ని పుంగునూరులైతే కూడా ఒక బెంగుళూరు కానేరదు అనే సామెత లాంటిదే ఇది కూడాను.

పంది లాగ తిని ..

ఉదా: పంది లాగ తిని పని పాట లేకుండా కూర్చున్నావు.

పక్కలో బల్లెం

పొరుగునే ఉన్న శత్రువు: ఉదా: వానితో జాగ్రత్త; వాడు పక్కలో బల్లెం లాంటి వాడు. ఇలాంటిదే మరో జాతీయము: దిండు కింది పాము లాగ

పక్కదారి పట్టించాడు

దారి తప్పించాడు: ఉదా: వాడు నన్ను పక్కదారి పట్టించాడు.

పగటి కలలు కంటున్నాడు

ఊహల్లో విహరిస్తున్నాడు: ఉదా: వాడు పగటికలలు కంటున్నాడు.

పగలు చుక్కలు పొడిపించటం

ప్రకృతిని కూడా శాసించేలా విర్రవీగటం, తన ప్రతాపాన్ని భీకరంగా ప్రదర్శించటం, అతి దుర్మార్గంగా వ్యవహరించటం

పగ్గం వేయటం

అదుపు చేయటం, ముందుకు వెళ్ళనివ్వకపోవటం. ఒక సినీ గీతంలో: పరుగులు తీసె నీ మనసునకు పగ్గం వేసెను నావయసు. ..

పగ్గాలు వదలటం

అదుపు చెయ్యకపోవటం . స్వేచ్ఛనివ్వడ: ఉదా:.... పశువుల పండగ నాడు ఎద్దులకు ముకుతాడు, పగ్గాలు తీసేసి స్వేచ్ఛగా వదిలేస్తారు.

పచ్చగా ఉండడం

అందంగా, ఆరోగ్యంగా ఏ బాధలూ లేకుండా ఉండడం; ఉ: మీకాపురం చల్లగా.... పచ్చగా కలకాలం వుండాలని అశీర్వదిస్తారు.

పచ్చని కాపురం:

చీకు చింత లేని కాపురం: ఒద్దికైన కాపురం; ......

పచ్చికచ్చిన గోస

పక్షికి వచ్చిన కష్టం, బాధ, ఆపద. రావణుడిని జటాయువు ఎదిరించి చావు దెబ్బలు తింది.

పచ్చిగడ్డి వేస్తే భగ్గుమనటం

విభేదాలు, వైషమ్యాలు, విరోధాలు తీవ్రస్థాయిలో ఉండటం.

పచ్చి వెలక్కాయ గొంతులో పడ్డట్టు

పచ్చి వెలక్కాయ చాల వగరు. తింటే గొంతు పట్టేస్తుంది. అనగా మాట పెగలదు. ఏదైనా చెప్పాలను కున్నప్పుడు మాట పెగలక అవస్త పడు తుంటే ఈ మాటను ఉపయోగిస్తారు. వివరణ: అతనికి నిజం తెలుసు. కాని చెప్పలేడు. చెప్పితే చాల గొడవలౌతాయని చెప్పలేక పోతున్నప్పుడు ఈ మాట అంటారు

పట్ట పగ్గాల్లేవు

విర్ర వీగు తున్నాడు: ఉదా: వాడు పట్ట పగ్గాల్లేకుండా విర్ర వీగు తున్నాడు.

పట్టిందల్లా బంగారమే

అన్ని పనులు సక్రమంగా జరిగి అన్నింట్లో లాభం వస్తుంటే ఇలా అంటారు. ఉదా: వానికేం? వాడు పట్టిందల్ల బంగారమె.

పట్టు దొరికింది

ఉదా: ఇప్పటికి ఈ పనిలో పట్టు దొరికింది.

పట్టు సాదించాడు

ఉదా: ఎలాగైనా దీనిలో పట్టు సాధించాలి.

పట్టు విడుపు వుండాలి (దేనికైనా)

ఉదా: దేనికైనా పట్టు విడుపు వుండాలి. ఇద్దరి మధ్య వాదనలు జరిగే టప్పుడు ఇద్దరు ఎవరికి వారు మొండి పట్టుదలతో వాదిస్తుంటే వ్యవహారం తెగదు. ఇద్దరిలోను కొంత సడలింపు వుండాలి. ఆ సందర్భంగా చెప్పేదే ఈ జాతీయం. ఇదే అర్థంతో మరొక జాతీయం ఉంది. అది. తెగిందాక లాగకు

పట్టు వదలని విక్రమార్కుడు

గట్టి పట్టుదల కలవాడు: ఉదా: వాడు పట్టు వదలని విక్రమార్కుడు: ఏపనినైనా పట్టుకున్నాడంటే దాని అంతు చూడంది వదలడు.

పట్టుమని పదేండ్లు లేవు....

ఉదా: వానికి పట్టుమని పదేండ్లు లేవు వాని మాటలు చాల దూరం పోతున్నాయి.

పడకేయటం

నష్టపోవటం ఎలాంటి అభివృద్ధి లేకుండా స్తబ్దంగా ఉండిపోవటం

పడి కొట్టుకుపోవటం

పూర్తిగా నిమగ్నం కావటం, ఒక విషయాన్ని గురించే నిరంతరం ఆలోచిస్తూ ఉండటం, ఒకరి ప్రభావంలో పూర్తిగా ఉండిపోవటం

పడుగాపులు

అధికంగా ఎదురు చూపులు చూడటం.

పడీపడీ

మరీ మరీ . అంత దూరాన్నుంచి నీకోసం పడీ పడీ వచ్చాను. నువ్వంటే పడీ పడీ చస్తాలే, పడీపడీ నవ్వకు లాంటి ప్రయోగాలు.

పధిక సర్ప మారణం

తనకే మాత్రం కష్టనష్టాలు కలగకుండా ఎదుటివారి చేత పని చేయించుకోవటం, ఆ కష్టనష్టాలేవో ఎదుటి వ్యక్తులు పడతారని, తాను మాత్రం హాయిగా ఉండవచ్చని అనుకోవటం .

పదిమందిలో పలచనై పోవడం

సమాజంలో చులకనై పోవడం.

పనిగల బంటు

నేర్పరితనం ఉన్న పనివాడు

పనిపట్టడం

ఎవరైనా దుర్మార్గంగానీ, అన్యాయంగానో ప్రవర్థిస్తుంటే వారిని అదుపులో పెట్టాలనే ఉద్దేశంతో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతుంటారు. ఈసారి ఎలాగైనా వాడి పని పట్టాలి? అని. అనగా వాడిని అదుపులో పెట్టాలని అర్థము.

పప్పులు ఉడకవు

నీమాట ఇక్కడ చెల్లుబాటు కాదు అని చెప్పటం: ఉదా: నీపప్పులు ఇక్కడ వుడకవు

పప్పులో కాలేశాడు

తప్పు చేశాడు: ఏదైనా తప్పు చేస్తే పప్పులో కాలేశావు అని అంటారు.

పబ్బం గడుపుకున్నాడు

పని జరిపించు కున్నాడు: ఉదా: వాడు ఎలాగోలా పబ్బం గడుపు కున్నాడు.

పయోముఖ విషకుంభం

విషం నింపిన కుండ (కుంభం) విషకుంభం. దాని ముఖంలో (పైభాగాన) పయస్సు (పాలు) పోసి ఉంచితే అది పయోముఖమవుతుంది. మనసులో విషం పెట్టుకుని పైకి తియ్యని మాటలు మాట్లాడేవాళ్లని పయోముఖ విషకుంభము అంటారు.

పరపర

చింపివేయటం . పరపర అనేది వస్త్రం, కాగితం లాంటివి చింపేశారు అని చెప్పటానికి అలా పరపరా చింపేస్తే ఆ వస్త్రం ఇంక దేనికీ పనికి రాదు అని

పరశురామ ప్రీతి అయింది

అంతా కాలి పోయింది అని అర్థం: ఉదా: వాని ఇల్లు పరశురామ ప్రీతి అయ్యింది.

పరమానందయ్య శిష్యులు

చెప్పిన పని చెప్పినట్లుగా చేయని అవివేకులు

పరశురామప్రీతి

ఏదైనా అగ్నికి ఆహుతి ఐతే ఈ సామెతను వాడుతారు

పరమానందయ్య శిష్యులు

అమాయకమైన వారినుద్దేశించి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు. (పరమానందయ్య శిష్యులు అమాయకులు గనుక)

పరాచికాలాడొద్దు

ఉదా: ఇది పరాచికాలకు సమయం కాదు.

పరాన్న జీవి

ఇతరుల మీద ఆధార పడి బతికే వాడు.

పరికించి చూస్తున్నాడు

జాగ్రత్తగా గమనిస్తున్నాడని అర్థం: ఉదా:... వాడు పరికించి చూస్తున్నాడు.

పరిగిలేరుతున్నారు-

నిజార్థంలో... పరిగిలేరడం" అంటే? ... ... వరి పైరు కోసిన తర్వాత ఆ పొలంలో విరిగి రాలి పోయిన వరి కంకులను ఏరుకోడానికి కొంత మంది బీద వారు వస్తారు. దానిని పరిగెలేరడం అని అంటారు. అదేదో ఆ పూటకు కూడా గడవని బీద వారు చేసే పని. అన్ని ఉం డి కూడా ఇతరులను యాచించే వాడిపై ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు.

పరుగులు తీయటం=

వేగంగా అభివృద్ధి చెందటం, కంగారుపడటం

పరుగులు తీస్తున్నారు

వెంపర్లాడు తున్నారు: ఉదా: ఈ రోజుల్లో ప్రజలు అన్నింటికి పరుగులు తీస్తున్నారు.

పరుగులుతీసె వయసు

యుక్త వయస్సు అని అర్థం. ఒక పాటలో పద ప్రయోగము: పరుగులు తీసె నీవయసునకు పగ్గం వేసెను నామనసు.

పలచబడటం

సాంద్రత కోల్పోవటాన్ని పలచబడటం అంటారు. పాలు లాంటి పదార్థాలు చిక్కగా ఉన్నప్పుడు మంచివన్నది భావన. నీళ్ళు కలిసి పాలు, మజ్జిగ లాంటివి పలచగా మారినప్పుడు వీటి విలువ కూడా తగ్గుతుంటుంది.మనిషిలోని శక్తి, పరపతి, పరువు పోయినప్పుడు చేయకూడని పనిచేసినపుడు పదిమందిలో పలచన ఔతాడు.

పల్లవి మార్చటం

మాట మార్చటం బాణీ మార్చటం . ఒకసారి ఈ పనిచేస్తాను అని చెప్పిన మాటను మర్చిపోయి లేదా నిర్లక్ష్యంగా వ్యవహరించి చేయకుండా అవకాశవాదంగా వ్యవహరించటం.

పల్లెటూరి గొర్రె

అమాయకుడు అని అర్థము. అమాయకుల గురించి ఈ సామెతను వాడుతారు.

పల్లెత్తు మాట కూడ అనడు

ఏమి అనడు: మంచి వాడు.

పళ్ళు నూరటం

విపరీతంగా ఉక్రోషం, క్రోథం, కోపాన్ని ప్రదర్శించటం .

పళ్ళు పటపటలాడించటం

విపరీతమైన కక్ష కలిగి ఉండటం

పశిడి పలుకులు

మంచి మాటలు.

పసరిక పాము లాంటి వాడు

చాల అమాయకుడని అర్థం.

పసి గట్టేశాడు

కనిపెట్టేశాడని అర్థం. ఉదా: ఎంత రహస్యంగా చేసినా వాడు పసి గట్టేశాడు.

పసూరం

ప్రచారం

పండిన చెట్టు మీదనే... బండలు పడేది

కాసే చెట్టుకే రాళ్ళ దెబ్బలు. చెట్టుమీద పండ్లు వుంటే.... దారిన పోయే పిల్లలు పండ్ల కొరకు రాళ్ళను విసురుతారు.. పండ్లు లేని చెట్టుపైకి ఎవరూ రాళ్ళు విసరరు.

పంతెడాయిందం కాలాల

పంతెడు అంటే ప్రమిదెడు . ఆయిందం అంటే ఆముదం .ప్రమిదలోని ఆముదం తరిగిపోవటానికి, వత్తి కాలిపోవటానికి చాలా సమయమే పడుతుంది. చాలా సేపు అనే కాలసూచిక.వాణ్ణి ఒప్పించాలంటే పంతెడాయిందం కాలాల' అంటారు.

పాచిక

కుట్రకు సాధనం, కష్టకారణ

పాచిక పారింది

వేచిన పధకం ఫలించిందని అర్తం. ఈ విషయంలో వాని పాచిక పారింది.

పాడికుండ

ఎప్పుడూ ఎంతో కొంతైనా ఉండేది. తరగని సంపద, ఎప్పుడైనా, ఏ కాలంలోనైనా అందుబాటులో ఉండే భాగ్యాలు . ఏ సమయంలో కావాలన్నా కొద్దోగొప్పో తీసుకొని వాడుకోవటానికి అవకాశం ఉండేది.

పాతుకొని పోవటం

బాగా స్థిరపడటం . ఉదా: వాడు ఒట్టిచేతులతో వచ్చాడు; ఇప్పుడు బాగా పాతుక పోయాడు.

పానకాల రాయుడు

విపరీతమైన తాగుబోతు. వాస్తవానికి ఇది ఎంతో పవిత్రంగా భావించుకొనే మంగళగిరి నరసింహస్వామిని సూచించే నామం. ఆ స్వామికి ఎంత పానకం పోసినా కడుపు నిండదు. ఎంత తాగినా తనివి తీరని తాగుబోతుల్ని సూచించే పదంగా మారిపోయింది.

పాము కాళ్ళు

లేకపోయినా ఉందన్నట్టు చెప్పటం. పాముకు ఇతర జంతువుల లాగా కాళ్ళు ఉండవు. అది పొట్ట సాయంతో ముందుకు పోతూ ఉంటుంది. పాము ముందుకు పోతోందంటే దీనికీ కాళ్ళు ఉండే ఉంటాయి అనుకోవటం పాముకాళ్ళ వ్యవహారంలాంటిది.

పాముచెవులవాడు

వాడు పాముచెవులవాడు... అనగా వాడు మనసులోని మాటను కూడా పసిగట్టగలడని అర్థం.

పాము నడక

ఒక పద్ధతి ప్రకారం కాక వంకర టింకరగా అడ్డదిడ్డంగా నడిచే తీరు, వక్రత

పామునడకలోడు

కాసేపు ఇటు, కాసేపు అటు ఉంటూ సరిగా న్యాయం చెప్పని వాడు

పారజూడటం

చివరిగట్టుదాకా పూర్తిగా చూడటం: నిశితంగా చూడడము: ఉదా: వాడు తేరి పార జూస్తున్నాడు

పాల కోసం రాయి మోసినట్టు

పనికిరాని వారిని సయితం గౌరవించాల్సి రావటం. కావడిలో ఒక వైపే బరువుంటే మోయడం కుదరదు. సమతూకం కోసం ఓవైపు బండరాయిని పెట్టుకోటం.

పాలున్ననాడు పాశం

డబ్బులున్నప్పుడు మాత్రమే భోగాలనుభవించటం.దాపుడుగుడ్డలు కట్టుకోవటం, విత్తనాలగింజలు వండుకుతినడం లాగా.పాశాన్ని వండటానికి పాలు కావాలి. పాలు కూడా కొనలేని స్థితిలో ఉన్నవారికి పాశం వండుకోవటం అంటే కచ్చితంగా భోగమే.

పాలు పొంగినట్టు

శుభ సూచికం.పాలు చాలా వేగంగా పొంగుతాయి. పాలు పొంగినంత త్వరగా ఇంట్లో సిరి సంపదలు వృద్ధి చెందాలన్న ఆకాంక్షతో గృహ ప్రవేశ సమయాల్లో పాలను పొంగిస్తారు.

ప్రాణాలు తోడేయటం

విపరీతంగా పీడించటం, బాధించటం == ఉదా: వీరు పిల్లలు గారు పిడుగులు: నాప్రాణాలు తోడేస్తున్నారు.

ప్రాణాలు తీస్తున్నాడు

చాల బాధ పెడుతున్నాడని అర్థం

ప్రాణంమీదకు తెచ్చుకున్నాడు

కష్టాలు తెచ్చుకున్నాడని అర్థం: వాడు చేయరాని పనిచేసి ప్రాణంమీదకు తెచ్చుకున్నాడు.

పింగళా జపం

ఓ వేశ్య అదే పనిగా ఎదురు చూస్తూ ఉండేదట. ఆ వేశ్య పేరే పింగళ.

పిండి పిప్పిచెయ్యడం

అధికంగా బాధించడం బాగా పిండి రసమంతా తీసేసి పిప్పిచేయటం

పిందెలో పండిన పండు

చిన్నవయసులోనే ఎక్కువ విజ్ఞానాన్ని, శక్తి సామర్థ్యాలను సంపాదించుకొన్న వాడు.

పిచ్చిమాలోకం

సంస్కారం లేనివాడు, అమాయకుడు పది మందిలోనూ కలిసిమెలిసి తిరిగే అర్హత లేని వాడనే భావం ఉదా: వాడొట్టి పిచ్చి మాలోకం: వాడిని పట్టించు కోకు.

పిచ్చివాడి చేతిలో రాయి

ఓ గమ్యం కానీ, లక్ష్యం కానీ ఏదీ లేకుండా కొన్నిసార్లు ప్రమాదాలను కూడా తెచ్చిపెట్టే విషయం. మతి స్థిమితం లేని వ్యక్తికి స్థిర లక్ష్యం ఉండదు. అతడి చేతిలోని రాయి ఎదురుగా ఉన్న మరిదేనికైనా తగిలి నష్టం కలగొచ్చు.

పిట్టలదొర మాటలు

అన్నీ ప్రగల్భాలే .విన్నవారికి పనులు చేయటం సాధ్యం కాదని తెలిసిపోతూనే ఉంటుంది. పిట్టలదొర .... ఇది తెలుగునాట జానపద వేషము. పిట్టలదొర ఉట్టొట్టి ప్రగల్పాలు చెప్పి పొట్టపోసుకుంటుంటాడు. ఆ విధంగా పుట్టినది ఈ సామెత.

పిడుగుపాటు

వూహించని విధంగా క్షణాల్లో నష్టం సంభవించటం. ఉ: ఈ వార్థ వానికి పిడుగు పాటుతో సమానం:

పిపీలికం

చీమ.అల్పం, స్వల్పం, చిన్నది, చాలా అల్పమైనది .

పిప్పి చేయటం

పూర్తిగా నాశనం చేయటం. చెరకు గడను గానుగలో పెట్టి ఆడించినా దాని సారాన్నంతా పీల్చినమిలేసినా పిప్పే మిగిలేది.

పిలక తోకలు సహా

సంపూర్ణంగా .

పిల్లామేక

ఇంట్లో ఉన్న వారంతా, ఇంటిల్లిపాదీ, కుటుంబ సభ్యులంతా .పూర్వం మేకలు, కోళ్ళు, గేదెలులాంటి వాటిని పెంచుతూ వాటిని కూడా ముద్దు ముద్దు పేర్లతో ఇంట్లో మనుషులలాగానే ప్రేమతో పిలుస్తుండేవారు. ఒక వేళ వాటిని విడిచిపెట్టి రాలేక పోతే వాటితో సహా రావచ్చు . 'పిల్లా మేకతో సహా రండి, ఏం అభ్యంతరం లేదు అనేవారు.

పిలిచి పీట వేయటం

ప్రత్యేక స్థానం కల్పించటం పెద్దపీట వేయటం, అగ్ర తాంబూలం ఇవ్వటం ఎంతో గౌరవాన్నిచ్చి ఆహ్వానిస్తున్నట్టు లెక్క.

పిల్లి- ఎలుక

ఆగర్భ శత్రుత్వం, సహజ శత్రుత్వం . పిల్లి కంటబడ్డ ఎలుక ఎంత మంచిదైనా, ఎంతటి దయనీయ స్థితిలో ఉన్నా పిల్లి దాన్ని చంపి తీరుతుంది. ఎలుక తననేమీ చేసినా, చేయకపోయినా పిల్లి ఎలుక ప్రాణాన్ని తీస్తుంది.

పిల్లికి ఎలుక సాక్ష్యం

తగని సాక్ష్యం, సముచితంగా లేని సాక్ష్యం. పిల్లి, ఎలుక రెండూ పుట్టుకతోనే వైరం ఉన్న జంతువులు, అటువంటప్పుడు పిల్లిని సమర్థిస్తూ ఎలుక వచ్చి సాక్ష్యం చెప్పిందంటే అది ఎంత వరకూ సమంజసమో ఎవరైనా వూహించవచ్చు

పిల్లినడక

పిల్లి నడిచేటప్పుడు చప్పుడు రాదు. ఆ విధంగా చప్పుడు కాకుండా వచ్చేవారినుద్దేశించి ఈ సామెతను వాడుతారు.

పిల్లికి బిచ్చం పెట్టనివాడు

మహాపిసినారి ఎవరినీ ఏ ఒక్క రోజున కూడా పిలిచి బిచ్చం పెట్టలేదట. అలా పిలిచి బిచ్చం పెట్టకపోవటమే పిల్లికి బిచ్చం పెట్టనివాడు అనే రూపంగా మారింది.

పిల్లికూనలాగా

భయం భయంగా ఒదిగి ఉండటం.

పిల్లి పిల్లల్ని తిప్పినట్టు

మార్జాల కిశోర న్యాయం అంటారు. పిల్లి తన పిల్లలను నోట కరచుకొని తాను ఎక్కడికి వెళితే అక్కడికల్లా వాటిని జాగ్రత్తగా తీసుకువెళ్ళి రక్షిస్తూ పెంచుతుంటుంది.

పిల్లి సంసారం

పిల్లి పిల్లలను పెట్టిన తర్వాత వాటిని చాలా చోట్లకు మారుస్తుంటుంది. అలాగే ఒకచోట స్థిరంగా ఉండక ఎప్పుడూ ఇళ్ళు మారుతుండే వారిని పిల్లి సంసారంలా ఎప్పుడూ ఇళ్ళు మారుతుంటారు అంటారు.

పిసపిస

మానసిక స్థిమితం లేని పరిస్థితి.అస్థిరత

పీకల దాకా మునగటం

పూర్తిగా మునిగిపోవటం. నష్టపోవటం, కష్టాల పాలు కావటం . గొంతుదాకా మునిగిన వాడు ఇక పూర్తిగా మునిగిపోవటం జరుగుతుందన్నది భావన.

పీకల్లోతు కష్టాలో మునిగి పోయాడు

చాల కష్టాలలో వున్నాడని అర్థం: ఉదా: వాడు పీకల్లోతు కష్టాలలో మునిగి ఉన్నాడు.

పీకి పందిరేశాడు

ఉదా: వానికి ఒక చిన్న పని చెప్పాను. దానికి వాడు పీకి పందిరేశాడు.

పీక్కొని తింటున్నారు

ఉదా: ఎందుకురా వాన్ని అలా పీక్కొని తుంటావు వదెలెయ్. వాడి పాపాన వాడే పోతాడు. చాల బాధించడమని అర్థము.

పీట ముడు పడింది

అడ్డంకులు కలిగాయి అని అర్థం: ఉదా: వాడు చేస్తున్న పనికి పీట ముడు పడింది.

పుంగనూరు సంస్థానం

అంతా తెలివిలేని పనికిమాలినవాళ్ళే చేరిన కార్యాలయం

పుండుమీద కారం చల్లడం

కష్టాలలో ఉన్నవారిని మరింత కష్టాలపాలు చేయడం. పుండు మీద కారం చల్లితే ఇంకాస్త మంటెక్కువైతుంది.

పుక్కిటపట్టటం

కంఠతాపట్టటం, గడగడా చెప్పేయటం/ ఉ: వాడు పాటాలన్ని పుక్కిట పట్టేశాడు.

పుక్కిటి పురాణాలు

లేని విషయాలు ఉన్నట్టు చెప్పటం. ఉదా: నీ పుక్కిటి పురాణాలు ఇక్కడ వినేవారెవ్వరు లేరు.

పుక్కిళించడం

నోటిలో నీళ్ళు పోసుకొని గళగళ తిప్పడం

పుచ్చలెగిరి పోతాయి

కొడతానని బెదిరించడము.

పుట్టపగిలినట్టు

వర్షాకాలంలో ఊసుళ్ళు పుట్టలోనుండి ఏకదాటిగా వస్తుంటాయి. ఆ విధంగా జనము ఎక్కువగా వస్తుంటే.... పుట్ట పగిలినట్టు ఒకే జనం వస్తున్నారు.. అని ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు.

పుట్టి మునిగింది

వాని పని అయిపోయింది: ఉదా: వాని పుట్టి మునిగింది. పాప వాని పని అయి పోయింది.

పుటుక్కున

తెంచటం, తుంచటం. టుపుక్కున, చంపటం. శిశువులను, పురిటిలోనే పుటుక్కుమనిపించే దుర్మార్గం చంపటం.

పుట్టుచెవుడు

అసలు ఏమీ వినిపించని స్థితి .పుట్టుకతోనే వచ్చిన చెవుడు, ఏ వైద్యానికి చికిత్సలకు నయం కాని చెవుడు.ఎంతగా అభ్యర్థిస్తున్నా విన్నవించుకొంటున్నా బాధలను, రోదనలను వినిపించుకోని వారిని పుట్టు చెవుటోడి తీరు అంటారు.

పుట్టుపూర్వోత్తరాలు....

నీ పుట్టు పూర్వోత్తరాలు నాకు బాగా తెలుసు... అని అంటుంటారు. అనగా నీ జాతకమంతా.... నీవ్వవహారమంతా నాకు బాగా తెలుసు అని అర్థము. అ సందర్భంగా ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు.

పుట్టెడప్పు పట్టె మంచం

అప్పుచేసి పప్పుకూడు అప్పుతో భోగభాగ్యాల్ని అనుభవించటం

పుట్టెడు బుద్దులు గల వాడు

చాల తెలివైన వాడని అర్థం. ఉదా: వాడు పొట్టోడైనా వానికి పుట్టెడు బుద్ధులున్నాయి.

పుట్టెడు దుఖాన్ని దిగమింగాడు

అన్ని కష్టాలను తట్టు కున్నాడు: ఉదా: పాపం వాడు పుట్టెడు దుఖాన్ని దిగమింగి ఉన్నాడు.

పుట్లో వేలు పెట్టాడు

కోరి కష్టాలు తెచ్చు కున్నాడని అర్థం: ఉదా: .... వాడు ఊరుకోకుండా పుట్లో వేలు పెట్టాడు. కష్టాల్లో ఇరుక్కున్నాడు.

పునాదులు కదులుతున్నాయి

అసలు విషయం బయట పడు తున్నది: ఉదా: ... వారి పునాదులు కదులుతున్నాయి. అసలు విషయం ఇప్పుడు బయట పడుతుంది. చూస్తూ వుండండి.

పురి గొల్పుతున్నాడు

ఉసి గొల్పడం: ఉదా:>.. ఎందుకు రా వాన్ని అలా పురి గొల్పుతావు వాడి మీదకు?

పురిటి వాసన పోలేదు

పాత బుద్ధులు పోలేదని అర్థం>

పురిటిలోనే సంది కొట్టడం

సంధి అనేది ఒక వ్యాధి. ఇది ఇచ్చినవారు, బ్రతకరు. ఈ వ్యాధి వృద్ధాప్యంలో వస్తుంది. 'సంధి' అనగా మతి చెలించడం. ఈ వ్యాధి పురిటి బిడ్డకు (అప్పుడే పుట్టిన బిడ్డకు) వస్తే కష్టం. పని ప్రారంభించగానే , ఆ పనికి విఘ్నం కలిగి ఆగిపోయే సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తారు.

పురెక్కించటం

కార్యోన్ముఖుల్ని చేయటం, బాగా ప్రోత్సహించటం .గట్టిగా పేనటాన్నే పురిపెట్టడం అంటారు.

పుర్రెకో బుద్ది... జివ్హకో రుచి

ఒక్కో మనిషి బుద్ధి ఒక్కొ విధంగా వుంటుందని అర్థం.

పులకలుప్పొంగటం

అధికంగా సంతోషం కలగటం, ఆనందం అతిశయించటం, గగుర్పాటు చెందటం, శరీరం మీద వెండ్రుకలు నిక్కపొడుచుకోటం

పులితో చెలగాటం

ఉదా: జాగ్రత్త.... వానితో తలపడటమంటే పులితో చెలగాట మాడటమె.

పులి నోట్లో తల దూర్చావు

చాల ప్రమాదకరమైన పనిచేస్తున్నావని అర్థం. ఎవరయినా ప్రమాధకరమైన ప్రని చేస్తుంటే హెచ్చరికగా ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తుంటారు.

పులి మీద పుట్ర

చాల చిన్న విషయము:

పులిబిడ్డ

చాల దైర్యవంతుడని అర్థము.

పులి బోనులోకి వచ్చావు

చాల పెద్ద ప్రమాదంలో ఇరుక్కున్నావని అర్థం.

పులి మీద స్వారి చేస్తున్నాడు

చాల ప్రమాదంలో ఉన్నాడు అని అర్తం. ఉదా:> వాడు పులిమీద స్వారి చేస్తున్నాడు. దిగనంత వరకు వాడు చాల గొప్ప వాడు. దిగితే పులి వాడిని తినేస్తుంది. దిగ కుండా వుండ లేడు.

పుల్ల పెట్టెడు నీళ్ళకు పెట్టు

చిన్నవాడు పెద్దవాడిని నిరోధించగలిగాడు అని. కడవంత గుమ్మడికాయ కత్తిపీటకు లోకువ అని .నీటి ప్రవాహం ఒక్కసారి చిన్నపుల్ల అడ్డుపడ్డా ముందుకు వెళ్ళక ఆగిపోతుంది. కనుక అధిక ప్రమాణంలో ఉన్న నీరు అల్ప ప్రమాణంలో ఉన్న పుల్ల అడ్డు తగిలి ఆగిందని అర్థం

పుల్లవిరుపు మాటలు

ఎదుటి వారికి బాధ కలిగించే తీరులో మాట్లాడటం . పెడసరంగా మాట్లాడటం లేక ప్రవర్తించటం . పుల్ల విరిచినప్పుడు ఫెళ్ళుమని శబ్దం వస్తుంది. విరిగిన పుల్ల అతుక్కోదు.పుల్ల విరిగిన శబ్దం వినటానికి ఇంపుగా ఉండదు.

పుల్ల విరచటం

తగాదా రావటం . గంగిరెద్దుల వాళ్ళలో తీర్పు కోసం ముందుగా ఒక వ్యక్తి కులపెద్ద దగ్గర కొచ్చి తనకు ఏ వ్యక్తితో తగాదా వచ్చిందో చెప్పి కులపెద్దకు ఒక పుల్లను విరిచి ఇస్తాడు. కులపెద్ద అవతల వ్యక్తిని రమ్మని కబురు పెడతాడు. ఆ వ్యక్తి కూడా తగాదామాట వాస్తవమేనని ఒక పుల్లను విరిచి ఇస్తాడు. అలా ఇద్దరూ పుల్లలు విరిచి ఇచ్చాక కులపెద్ద న్యాయ విచారణ చేస్తాడు.

పుల్లలను ఎగదోశాడు

కొట్లాటకు ఉసి గొల్పడం: ఉదా:.... వాడు పుల్లలను ఎగదోసి వారి కొట్లాటను మరింత పెద్దది చేసి తమాష చూస్తున్నాడు.

పుల్లాకు మీద పడ్డట్టు

అతి జాగ్రత్తలకుపోయి తప్పులో కాలెయ్యటం.తప్పులు చేయకూడదను కొంటూనే తప్పులు చేయటం.పులి విస్తరి, పుల్లాకు అంటే ఎంగిలాకు.ఒకడు ఎంతో జాగ్రత్తగా నడుచుకొంటూ ఏమీ తొక్కకుండా వెళ్ళాలని అనుకుంటూ మట్టికుప్ప మీద నుంచి ఎగిరి అవతలికి దూకి ఆ పక్కనే ఉన్న పుల్లాకుల మీద పడ్డాడట.

పుల్ల సిల పుట్టటం

అభద్రతా భావం పెరగటం, విభేదాలు కలగటం . ఇరుసు నుంచి చక్రం విడిపోకుండా ఇనుప సీల ఒకటి ఉంటుంది. అయితే ఈ సీల ఒక్కోసారి అనుకోకుండా ఊడిపోయి బండి, చక్రం విడిపోయి ప్రమాదం సంభవిస్తుంది. అప్పుడు విరిగిపోయి ఊడి పోయిన ఆ సీల ప్రదేశంలో తాత్కాలికంగా ఏదో ఒక పచ్చి పుల్లను పెట్టి బండి నడుపుతుంటారు. అయితే ఇనుప సీల ఉన్నప్పటిలా పుల్ల ఉన్నప్పుడు బండిని వేగంగా తోలరు. పుల్ల విరిగి పోతుందన్న అభద్రతా భావంతో నిదానంగా నడుపుతుంటారు. ఇలా సీల స్థానంలో పుల్ల వచ్చిన స్థితే పుల్లసీల పుట్టటం. సీల సిలగా అయింది.

పులిగొంతును గొర్రె కరిచినట్టు

అసంభవం, సాహసోపేతం, ఆశ్చర్యకరం. అసాద్యమైన పని అని అర్థము. పులిని గొర్రె కరవడము అసాధ్యము. అలా అసాధ్యమైన దానిని పోలికగా చెప్పేటప్పుడు ఈ జాతీయాన్ని ఉపయోగిస్తుంటారు.

పులినాకినోడు

మృత్యుంజయుడు, అదృష్టవంతుడు, అసాధ్యుడు

పులి పిక్కను గొర్రె కరచినట్టు

ఏనాటికీ జరగని పని, అసంభవం

పులి మీద స్వారీ చేయటం

సాహసోపేతమైన చర్య, అదుపు తప్పితే అపాయం కలిగేపని. వివరణ: పులి మీద స్వారి చేస్తుంటె చాల గర్వంగా వుంటుంది ఎందుకంటే అది ఎవరూ చేయలేని పని. కాని పులి మీద అలా స్వారి చేస్తూనె వుండాలి. దిగాఢంటే పులి వాడిని తినేస్తుంది. అలాగని వాడు దిగ కుండా ఎంతకాలమని పులి మీద ఉండగలడు?.

పులి మీసాలతో ఉయ్యాలాట

అత్యంత ప్రమాద భరితమైన చర్య . పులి నోట్లో తల పెట్టటం లాంటిదే ఇది కూడా.

పులుసులో కలవటం

ప్రత్యేకమైన గుర్తింపు లేకుండా పోవటం .పులుసులోకి అనేక రకాల కూర ముక్కలను తరిగి వేస్తే ఆ ముక్కలన్నీ పులుసులో ఉడకక ముందు విడివిడిగా గుర్తించటానికి అవకాశం ఉంటుంది. ఉడికాక వాటికి గుర్తింపు అంతగా ఉండదు. అన్నిటినీ కలిసి పులుసే అంటారు. కొన్నిపనులు కోసం విడిగా ప్రత్యేకంగా దాచిన డబ్బు లెక్కలు సరిగా రాసుకోకుండా ఖర్చు చేస్తే ఆ సొమ్ము ఏది ఎక్కడ నుంచి ఎంత తీసి ఖర్చు చేసిందీ అంతు పట్డదు. అలాంటి సందర్భాల్లో సొమ్మంతా పులుసులో కలిసినట్టయింది. ఆ ఖర్చుకు ఈ ఖర్చుకు అంతా అయిపోయింది'.. అంటారు

పుండు మీద కారం చల్లి నట్లు

ఉదా:... వాని మాటలు వింటుంటే నాకు పుండు మీద కారం చల్లి నట్లుంది. పుండు మీద కారం చల్లితే బాధ మరికొంత ఎక్కువవుతుంది. అలా బాధ పడేవారిని మరికొంత బాధకు గురిచేస్తే ఈ మాటను వాడుతారు.

పూచిక పుల్ల

అతి స్వల్పమైనది: ఉదా:... వాడు పూచికపుల్లంత పని కూడా చేయడు.

పూచిక పుల్ల కూడ ఇవ్వను

ఏమి ఇవ్వను: ఉదా: నీకు పూచిక పుల్ల కూడా ఇవ్వను: ఏం చేసుకుంటావో చేసుకో....

పూచిన తంగేడు

సంపన్నత. తంగేడు మొక్క పూలు ఆ మొక్క నిండా ఒక్క ఆకు కూడా కనిపించని తీరులో విరగ పూస్తాయి. కలవారి ఇంటి ఇల్లాలు ఒంటినిండా నగలు అలంకరించుకొని మితి మీరిన భోగభాగ్యాలతో ధన ధాన్యాలతో విలసిల్లటం. సిరి సంపదలతో తుల తూగు తున్న సంసారాన్ని పూచిన తంగేడు అనిఅంటారు

పూజకు పనికిరాని పువ్వు

నిరుపయోగమైనదని అర్థం.

పూటకో మాట చెప్పేవాడు

మాట మీద నిలకడ లేని వాడు: ఉదా:::> వాడు పూటకో మాట చెప్పి పబ్బం గడుపు కుంటున్నాడు.

పూడ్చుకోవటం

సరిదిద్దుకోవటం .గుంతలు, పల్లాలు ఉన్న మార్గంలో లోతుల్ని పూడ్చి దోవంతా సరిదిద్ది ప్రయాణం సుగమంచేయటం.లోటు పూడ్చుకోవటం

పూత కన్నా రాతమేలు

పూత అంటే మాట . మాటలు చెప్పిన దానికన్నా లిఖిత పూర్వకంగా ఇచ్చిందే ఏనాటికైనా మేలు అని అని అర్తం. నోటి మాటలు ఎప్పుడైనా, ఎన్నైనా చెప్పొచ్చు. ఇప్పుడని మరికాసేపటికి నేనలేదని తప్పించుకోవచ్చు. కానీ కాగితం మీద రాసి ఉంటే మాత్రం దాని తర్వాత ఎప్పుడైనా రుజువుగా చూపించవచ్చు. ఏ విషయంలోనైనా రుజువులు, సాక్ష్యాలు కావాలన్నప్పుడు నోటి మాటకాదూ ఏదైనా రాసిన కాగితాలుంటే తీసుకురా అని పూత కన్నా రాత మేలు అంటారు.

పూర్వ జన్మ సుకృతం

అదృష్టం ./ ఉదా:... వానికి అంతా కలిసి వచ్చింది> అదంతా వాని పూర్వ జన్మ సుకృతం.

పూలపాన్పు

సుఖప్రథమైనది: ఉదా: వాని జీవితమే ఒక పూల పానుపు. చాల సుఖంగా ఉన్నాడు.

పూల వాన కురిసింది

అన్ని పనులు సక్రమంగా జరిగితే ఈ మాట వాడతారు.

పూల రంగడు

ఎప్పుడు టింగు రంగా అంటూ సరదాగా తిరిగేవాడని అర్థము

పూస గుచ్చినట్టు

ఒక వరుసక్రమంలో చెప్పటం . పూసలను దండగా గుచ్చేటప్పుడు ఏ పూస పక్కన ఏది బాగుంటుందో చూసి ఓ పద్ధతి ప్రకారం గుచ్చుతుంటారు. విషయాన్నంతా చక్కగా పూస గుచ్చినట్టు వివరించి చెప్పటం ఉదా: వానికి పూస గుచ్చి నట్లు చెప్పాను వానితో తగువులకు వెళ్లొద్దని. ఇప్పుడు చూడు ఏమయ్యిందో?

పూసుక తిరుగు తున్నారు

ఉదా: వారిద్దరు రాసుక పూసుక తిరుగు తున్నారు. ( కలిసి మెలిసి వుండడము)

పెట్టినమ్మకే పెద్ద తిప్పలు

గొప్పగా భోజనాలు పెట్టినా ఇంతేనా అని నసగటం. మేలు చేసినవారు మేలు పొందిన వారి నుంచి మాట పడటం.

పెడ చెవిన పెట్టాడు

చెప్పిన మాట వినలేదని అర్థం: ఉదా:>.. వాడు నామాటను పెడ చెవిన పెట్టాడు. ఇప్పుడు చూడు ఏమైందో?

పెడ త్రోవ పట్టించాడు

వక్ర మార్గం పట్టించాడు: ఉదా: వాడు నన్ను పెడ త్రోవ పట్టించాడు. లేకుంటే ఈ పని ఎప్పుడో అయిపోయేది.

పెడితే పెళ్ళి.. పెట్టకపోతే తద్దినం

తన స్వార్థం కోసం సమయానుకూలంగా ప్రవర్తిస్తూ ఎదుటి వారిని స్తుతించటం లేదా నిందించటం.

పెదవి దాటటం

మనసులోని మాట బహిర్గతం కావటం . అంతర్గత ఆలోచనలు బయటకు రావటాన్ని పెదవి దాటటం అంటారు

పెద్దగొడ్డలి నొక్కు పోయినట్టు

నాయకుడు లేదా అధినేత కష్టాలపాలై అతడి అనుచరులు ముందుకు సాగలేని స్థితి. పెద్దగొడ్డలితో ముందు చెట్టుకు గాటుపెట్టి ఆ తర్వాత చిన్నగొడ్డళ్ళతో ఆ గాటును పెద్దది చేస్తూ చెట్టు నరకుతారు. పెద్దగొడ్డలినొక్కు పడిపోయి నిరుపయోగమైతే చిన్న గొడ్డళ్ళున్నా పెద్దగొడ్డలి చేసే పనిని అవి చేయలేవు.

పెద్ద చెప్పొచ్చాడు.....

ఉదా: పనంతా అయి పోయాక ఇప్పుడు పెద్ద చెప్పొచ్చాడు?

పెద గంగోదకం

ఉన్నది అని చెప్పటమేగానీ ఎప్పుడూ ఎవరూ చూడనిది, ఎవరి అనుభవంలోనికి రానిది. పెదగంగ అంటే ఆకాశగంగ అని అర్థం. అది స్వర్గలోకంలో ఉంటుంది అని చెబుతారు. భూమ్మీద మరణించి స్వర్గానికి వెళ్ళిన పుణ్యాత్ములు, దేవతలు ఆ ఆకాశగంగలో స్నానం చేస్తారట. ఆ నదిలో బంగారం తామర పువ్వులు ఉంటాయని కూడా అంటారు. ఆకాశంలో కనిపించే పాలపుంతే ఆ పెదగంగ, లేదా ఆకాశగంగ అని కూడా చెబుతుంటారు. నిజంగా ఆ ఆకాశగంగలో నీళ్ళున్నాయా? బంగారు పద్మాలున్నాయా? అని తేల్చి చెప్పిన వారు, నిరూపించిన వారు ఎవరూ లేరు. ఏదైనా ఓ విషయం జరిగింది అని చెప్పటానికి రుజువులు, సాక్ష్యాలు ఏవీ లేకపోయినా, అది జరిగింది అని చెప్పటం, అదేదో ఉంది అని అనటం అవును కాదు అని నిగ్గు తేల్చటం ఎవరి వల్లా కాదు.

పెద్ద తలకాయ

జ్ఞానంలో పెద్దవారు . పెద్దమనిషి, పెద్

పెద్దన్నయ్య పోకడ

చిన్నవారిని తరచూ విసుక్కోవటం, లెక్క చేయకపోవటం. కుటుంబంలో సంతానంలో పెద్దవాడైన వ్యక్తి తన తర్వాత పుట్టిన తమ్ముళ్ళు, చెల్లెళ్ళలాంటి వారిని అదుపు చేయటానికి ప్రయత్నిస్తుంటాడు. చిన్నవారేదైనా చెప్ప బోతుంటే వారికేమీ తెలియదని, తనకే అంతా తెలుసునని వాదించి కూర్చోబెడుతుంటారు. కొందరు అధికారులు తమ కిందిస్థాయి ఉద్యోగులు ఏది చెప్పబోతున్నా వినిపించుకోకుండా, లెక్క చేయకుండా కూర్చోమంటుంటారు. అలాంటి వారిది పెద్దన్నయ్య పోకడ అంటారు.

పెద్దన్న పాత్ర

పెద్దరికం . తండ్రి తరువాత పెద్ద కుమారుడు (పెద్దన్న) కు మళ్ళీ అంతటి స్థానం . ప్రముఖమైన పాత్ర అని అర్థం: ఉ: .. ఇతడు ఈ విషయంలో పెద్దన్న పాత్ర పోషిస్తున్నాడు.

పెద్దపులి చూపు

పెద్దపులి కేవలం తన కంటికెదురుగా ఉండే వాటిని మాత్రమే చూడగలదు. అటు పక్క, ఇటు పక్క ఏం జరుగుతున్నా అది గమనించలేదు. అదే తీరులో కొంతమంది తమ కళ్ళెదుట జరుగుతున్న విషయాల్ని తప్ప, వాటికి సంబంధించిన ఇతర విషయాల్ని గ్రహించే స్థితిలో ఉండరు.

పెద్దపీట

ప్రముఖ స్థానం అగ్రాసనం, అగ్రతాంబూలం

పెద్దపులి పాలు

అసాద్యమైన విషయమని అర్థము. పెద్ద పులి పాలు తేవడం అసాద్యం గనుక. అసాద్యమైన ప గురించి చెప్పాలంటే ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు.

పెడదారి పట్టించడం

దురవగాహన కలిగించడం; ఉదా: వాడొచ్చి ఈ విషయాన్ని పెడదారి పట్టించాడు./

పెన్నేరుగడ్డ

శక్తి మంతమైంది, శక్తినిచ్చేది, శ్రేష్ఠమైనది.పెన్నేరు అంటే అశ్వగంధం. దీన్ని ఒంట్లో బలం చేకూరేందుకు చూర్ణంగా వాడతారు.

పెళ్ళి నడకలు

పెళ్ళి వారు చాల నిదానంగా నడుస్తారు. అలా నడిచే వారినుద్దేశించి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు.

పేనుకు పెత్తన మిచ్చినట్టుంది

వివరణ:... "పేనుకు పెత్తనమిస్తే తలంతా గొరిగి పెట్టిందట. ఇది ఒక సామెత. అల్పునకు అధికారం ఇవ్వకూడదు అనే సందేశం ఇందులో వున్నది. (కొన్ని సామెతలలో సగ భాగాన్ని మాత్రమే వాడు తుంటారు. అలాంటివి జాతీయాలు " . ఈ ప్రయోగం అన్ని సందర్భాలలో కుదరదు. అరుదుగా కొన్ని సామెతలలో కొంత భాగం జాతీయాలుగా వాడ బడు తుంటాయి)

పెయిల బుగులు ఇంటెనుకిద్దరు

పైకి భయం నటిస్తూ ఎదుటివారిని మోసం చేసి తమ పని తాము చేసుకువెళ్ళే మోసకారితనం. పెయి అంటే శరీరం . గుబులు లేదా బుగులు అంటే భయం అని అర్థం. శరీరం అంతా భయకంపితమవుతున్న స్థితిని పెయిబుగులు అని అంటారు. ఓ రంకులాడి తన భర్తను చూసి విపరీతంగా భయం నటిస్తూ ఉండేదట. ఆ భర్త అంటే ఆమెకు అమ్మో ఎంత భయమోనని అందరూ అనుకుంటూ ఉండేవారట. అలా భయపడుతున్నట్టు నటిస్తూ ఇద్దరు మగవారిని ఇంటి వెనుకకు రమ్మని సైగ చేస్తూ వారితో ఆనందించేదట.

పెరుగుకన్నా గురిగి ముద్దు

ఎంతో ఆత్మీయత, అనుబంధం ఉంది. పెరుగు వ్యాపారం చేసేవారి దగ్గర పెరుగును కొలిచి అమ్మేందుకు కొలమానంగా ఒక గురిగి (మట్టిపాత్ర) ఉండేది. పెరుగు వ్యాపారం చేసే సందర్భాలలో ఒక్కోసారి అజాగ్రత్తగానో, మరొకలాగానో పెరుగుతో నిండిన గురిగి కిందపడి పగలటం జరుగుతుండేది. అలా పగిలినప్పుడు పెరుగు పోయినందుకు కాదు కానీ, ఎంతోకాలంగా అలవాటై తనది అనుకున్న గురిగి పగిలిపోయినందుకు పెరుగు అమ్మేవారు బాధ పడుతుండేవారు. ఆ గురిగి చాలా కాలం నుండి తన దగ్గరే ఉన్నందువల్ల, వ్యాపారానికి ఉపకరించినందు వల్ల దానిమీద ఒక మమకారం ఏర్పడి ఉంటుంది. దాంతో గురిగి పగిలిపోయినందుకు ఎంతగానో మనసులో బాధ కలుగుతుంది.

పెరుగులో రాయిలా

ఏ విషయాన్నైనా చక్కగా అస్వాదిస్తున్నప్పుడు మధ్యలో కలిగే అవాంతరం.పని సక్రమంగా జరుగుతున్నప్పుడు మధ్యలో ఎవరైనా వచ్చి ఆ పనిని చెడగొట్టడం.చాలా రుచిగా ఉన్న పెరుగును ఇష్టపడి తింటున్నప్పుడు దానిలో ఓ రాయితగిలితే ఎలా ఉంటుందో అలా.

ఇష్టం లేదని/ అబద్దమని అర్థం: అన్నంలోనో కూరల్లోనొ వచ్చినట్లు పెరుగులో రాళ్లు రావు. అలా అన్నాడంటే వడ్డించే వారిమీద ఇష్టంలేదని లేదా అబద్ధం చెపుతున్నడని అర్థం.

పేకమేడలు

అత్యంత అస్థిరాలు ఏమాత్రం కొద్దిపాటి గాలి వీచినా అది కూలిపోయే స్థిరంగా లేని విషయాలు

పేగు

సంతతి, సంతానం. పేగుబంధం = సంతానం అనుబంధం రక్తసంబంధ అని అర్తం.

పేగులు మెలి వేసినట్లుంది

చాల బాధగా వున్నదని అర్థం.. ఉదా: వాని మాటలు వింటుంటే నాకు పేగులు మెలివేసి నట్లుంది. అని అంటుంటారు.

పేగు చుట్టం

రక్తసంబంధం పేగుబంధం అన్నదమ్ములు, అక్కచెల్లెళ్ళు లాంటి అత్యంత సన్నిహిత బంధువులు .దూరపు చుట్టాలైతే మనస్పర్థలు వస్తే చాలా సందర్భాలలో మళ్ళీ కలవటం అనేది ఉండదు. కానీ సోదరులైతే ఓసారి తగాదా పడ్డా మళ్ళీ ఏదో ఓ సందర్భంలో కలిసిపోతూ ఉంటారని.

పేగుబంధం

సంతానం అనుబంధం రక్తసంబంధం, పేగు సంబంధం

పేడు ముదరటం

పటుత్వాన్ని సంతరించుకోవటం, యౌవన దశకు రావటం

పేనుకుక్కిన పాటి

తలలో వున్న పెనును తీసి రెండు బొటన వ్రేళ్ళ గోరుల మధ్యన వుంచి నొక్కుతారు. అలా చేయడాన్ని కుక్కడం .... పేను కుక్కడము అని అంటారు. దానికి పట్టే సమయం అతి స్వల్పము. అలా అతి స్వల్పమైన కాలాన్ని చెప్పడానికి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు. ఇదే అర్థంలో మరొక జాతీయం ఉంది. వక్కకొరికినంతలో. అనగా వక్క కొరకడానికి అతి స్వల్ప సమయము పడుతుంది. ఉదా: వక్కకొరికినంతలో వచ్చేస్తా... అని అంటారు. ఈ జాతీయము రాయలసీమ ప్రాంతంలో ఎక్కువ వాడుకలో ఉంది. ఇలా అతి తక్కువ సమయాన్ని సూచించడానికి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు.

పేల పిండి వడియాలు

చాలా తేలికైన విషయాలు అసలు లెక్క చేయాల్సిన అవసరమేలేని విషయాలు

ప్రేత కళ వచ్చేసింది

చావుకు దగ్గరలో వున్నాడు అని అర్థం: ఉదా:>.. అతని ముఖంలో ప్రేత కళ వచ్చేసింది.... ఇక లాభం లేదు. బంధువులకు కబురు పంపండి.

పైఎత్తున

ఒకరు చేసే పనికి వూతంగా ఉంటూ ప్రోత్సాహాన్నిస్తూ ఉండటం. పర్యవేక్షణ, పరిశీలన, దిశానిర్దేశం . జ్ఞానంలోనూ, అనుభవంలోనూ అధికులైన వారు జరగాల్సిన పనిని జాగ్రత్తగా పర్యవేక్షిస్తూ ఉండటమే పైఎత్తున ఉండటం

పైచేయి

ఆధిక్యం ఉదా: ఆటలో ఈ జట్టు పై చేయి సాధించింది.

పైన పటారం, లోన లొటారం

లోన విషయం ఏమి లేకున్నా పైకి డాంబికంగా కనబడటానికి కొందరు ప్రయత్నిస్తుంటారు. వారిని ఉద్దేసించి ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు.

పై ప్రాణాలు పైనే పోయాయి

చాల భయమేసిందని అర్థం: ఉదా: జూ పార్కులో పులి బోను వద్ద నిలబడ్డాను. ఉన్నట్టుండి పులి గాండ్రించింది. నాకు పైప్రాణాలు పైనే పోయి నంత పనైంది.

పైలా పచ్చీసులా తిరుగు తున్నాడు

ఉదా: వాడు పని పాట లేకుండా పైలా పచ్చీసు లాగ తిరుగు తున్నాడు.

పైవాడు పిలిచాడు

చావుకు దగ్గరలో వున్నాడని అర్థం:

ప్రసవవేదన

అత్యంత కష్టసాధ్యమైన పని. ఉ: వీడు ఈ చిన్న పని చేయడానికి ప్రసవ వేధన పడు తున్నాడు.

పైలా పచ్చీస్

పైలా అనేది పెహ్లో అనే ఉర్దూ పదం. పెహ్లా నుంచి పైలాగా మారిన పదానికి అర్థం మొదటిది, ముందుగా ఉన్నది అని.పచ్చీస్ అంటే ఇరవై అయిదు అని అర్థం. అంటే పాతికేళ్ళ నిండు యౌవన వయస్సు అనే అర్థం

పొగచూరడం

నాణ్యత తగ్గడం, స్థాయి దిగజారడం

పొగడ్త అగడ్తే

పొగుడుతున్నారు కదా ఇక మనమేమీ చేయకపోయినా ఫర్వాలేదని, గర్విస్తే జీవితంలో వృద్ధి చెందలేరు.అగడ్తలో పడితే బతికేపని ఉండదు. పొగడ్తలు కూడా అగడ్తలతో సమానమైనవని హెచ్చరిక

పొట్టకు..బట్టకు

ఎదుగుదల లేని జీవితం, అభివృద్ధిలేని బతుకు .ఏ మాత్రం కొద్దిగా కూడా పొదుపు చేసుకోవటానికి వీలు లేకుండా ఆ పూటకు తినటానికి, ఆ రోజుకు కట్టుకోవటానికి కావాల్సినంత తిండి, బట్ట మాత్రమే దొరికే వారిని గురించి ఈ జాతీయం

పొట్ట కోస్తే అక్షరం ముక్క లేదు

అస్సలు చదువు రాదు అనే ప్రయోగంలో ఉపయోగిస్తారు.

పొట్ట చెక్కలయ్యేటట్టు నవ్వాడు

చాల ఎక్కువగా నవ్వాడు: ఉదా:... ఏందిరా సంగతి, పొట్ట చెక్కలయ్యేటట్టు నవ్వు తుండావు?

పొట్ట చేత్తో పట్టుకొని వచ్చారు

బ్రతుకు తెరువుకొరకు వచ్చారు అని అర్థం: ఉదా: వీరు వూరుకాని వూరికి పొట్ట చేత్తో పట్టుకొని పని కోసం వచ్చారు. ఏదైనా పని కల్పిద్దాం వారికి.

పొట్టలు నింపుకోవటం

ఎవరి స్వార్ధం వారు చూసుకోవటం..ఈ నాయకులు వారి పొట్టలు నింపుకోవటం తప్ప ప్రజల కోసం ఆలోచించటం లేదు అంటారు.

పొట్ట పొడిస్తే అక్షరం ముక్క రాదు

చదువు రాని వాడని అర్థం: ఉదా: వానికి పొట్ట పొడిస్తే అక్షరం ముక్క రాదు. ఎలా బతుకుతాడో ఏమో ?

పొడుచుకు రావటం

వెలువడటం, బహిర్గతం కావటం. అంతర్గతంగా ఉన్నది బహిర్గతమై స్పష్టంగా ఎదుటివారికి కనిపించటం.'వాడిని అంటే నీకెందుకు అంత పొడుచుకొచ్చింది' అంటారు.

పొత్తుల పని

పరిష్కారానికి వీలున్నా ఎవరూ పట్టించుకోని సమస్యలు.ఉమ్మడి మీద చేయాల్సిన పని. ఒకరి మీద ఒకరు వంతులేసుకుంటూ మీరు చేయండి మేమెందుకు చేయాలి.. అని అనుకొంటూ చిన్న పనైనా దాన్ని చక్కదిద్దకుండా కాలక్షేపం చేస్తూంటారు

పొత్తులపని సుఖం

పొత్తుల పని అని అంటే వేరొకరితో కలిసి ఏదైనా పనిని సాధించేందుకు సిద్ధం కావటం. ఒకరే ఏ పనినైనా చేయాలంటే కార్యభారం ఎక్కువై ఇబ్బంది కలగవచ్చు. అదే పనిని పది మందితో పొత్తు పెట్టుకొని చేస్తే సుఖంగా ఉంటుంది.అందుకే 'పొత్తుల పని సుఖం, ఒంటిగా తిండి సుఖం అంటారు

పొదుగుడు కోడి

ఎప్పుడూ నిద్రలో జోగుతూ బద్ధకంగా ఉన్నట్టు కనిపించటం

పొద్దునదాకా దోచినట్టు

తెలివి తక్కువతనం, అత్యాశ, ఉదయాన అందరూ మేల్కొనే దాకా దొంగతనం చేస్తూ పట్టుబడటం, అత్యాశకుపోయి అవస్థల పాలవటం

పొద్దు పోవడం కష్టంగా వున్నది

బ్రతుకు భారంగా వున్నదని అర్థం: ఉదా: ఈ చాలి చాలని సంపాదనతో నాకు పొద్దు పోవడము కష్టంగా ఉంది.

పొన్నుంచి పొడు దాకా

పొన్ను అంటే రోకలి పొన్ను, పొడు అంటే పొన్ను దగ్గరి నుంచి పైకి ఉండే పొడవాటి కర్ర భాగం .ఆది నుంచి అంతం దాకా అని.

పొయిలుప్పు పోసుకున్నట్టు

పొయ్యిలో ఉప్పు పోసుకున్నట్లు, మండుతున్న పొయ్యిలో ఉప్పు వేస్తే వచ్చే చిటపటలు. బహిర్గత కోపాతాపాలకు, పోట్లాటలకు, తగాదాలకు ఎదురుపడి పెద్ద పెద్దగా తిట్టుకోవటం, అరుచుకోవటం

పొయ్యి వూదేపని

చిచ్చురేపే ప్రయత్నం

పొయ్యి రాజుకోవటం

పొయ్యి రాజేసి వూది మంట చేయటం

పొయ్యిలో పిల్లి లేవలేదు

వంట చేయ లేదు అని అర్థం: వివరణ: పల్లెల్లో కట్టెల పొయ్యితో వంట చేసుకునే వారు. రాత్రులందు పొయ్యి చల్లారిన తర్వాత, వెచ్చగా వుంటుందని ఆ ఇంటి వారి పిల్లి పొయ్యిలో దూరి ఆ బూడిదలో నిద్ర పోతుండేది. అలా పొయ్యిలో పిల్లి లేవలేదంటే ఆ రోజువంట చేయ లేదని అర్థం.

పొరుగూరి వ్యవసాయం

ఉండేదొకచోట, ఉద్యోగం మరోచోట చెయ్యటం, చాలా కష్టమైన పని.సమయం అంతా రాకపోకలకే సరిపోతుంటుంది.

పొల్లు కట్ట దంచటం

పసలేని మాట చెప్పటం . ధాన్యాన్ని నూర్చిన తర్వాత మిగిలే కట్టలే పొల్లు కట్టలు. ఆ పొల్లు కట్టలను కొట్టడం, దంచటం లేదా నూర్చటం లాంటివి ఏం చేసినా ధాన్యం రాలటం జరగదు.

పొల్లు దంచి బియ్యం చేసినట్టు

అసాధ్యమైన పని . పొల్లును ఎంత దంచినా బియ్యపు గింజలు రావు. వూకదంపుడు

పొలోమని వచ్చారు

అంతా ఒక్కసారిగా వచ్చారని అర్థం: ఉదా:... చెరువు కొళ్ల బోయిందని తెలవగానె ఊరి వారందరూ పొలోమని వచ్చారు.

పోకిరి మనుషులు/ పోకిరి పనులు

చిల్లర మల్లర గాళ్లు, దుండగులు....

పోగొట్టుకున్న చోటనే వెదకాలి

అనగా ఏ పనిలో నష్టపోయామో ఆ పనిలోనె సంపాదించాలని అర్థం. ఆ విషయం మనకు తెలిసిన విద్య. తెలియని కొత్త విద్యలో ప్రారంబిస్తే అంత అనుకూలంగా వుండదు గాన పాత విద్యలోనె ప్రయత్నం చేయడం సులభం గాన అందులోనె ప్రయత్నం చేయమని సలహా.. ఆ సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతారు.

పోటు మీద ఉండటం

బాగా ఉత్సాహంగా ఉండటం, బాగా అభివృద్థిలో ఉండటం . పౌర్ణమి లాంటి రోజుల్లో సముద్రం బాగా పొంగుతుంటుంది. అలలు ఉవ్వెత్తున లేస్తుంటాయి. ఈ పొంగునే పోటు అంటారు.

పోతె కొడవలి ఉంటే లిక్కి

వివరణ: లిక్కి అనగా .... ఒక కొడవలి దాని కక్కు అరిగి పోతున్న కొద్ది కొత్త కక్కు వేయిస్తుంటారు. కొంత కాలానికి అది చిన్న కొడవలిగా తయారవు తుంది. ఆ చిన్న కొడవలిని లిక్కి అంటారు. ఇజ రైతు తన లిక్కిని ఇంకొకనికి బదులిచ్చాడు. తీసుకున్న వాడు దాన్నెక్కడో పడేశాడు. ఇచ్చిన రైతు నేనిచ్చింది కొడవలి దాన్నె ఇమ్మంటాడు. ఆ సందర్భంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడతారు.

పోయింది పొల్లు ఉన్నది గట్టి

మన చేతి నుంచి దాటిపోయిన ఆస్తులు కానీ, అనుభవించాల్సినవి కానీ పొల్లు లాంటివి, మన దగ్గర మిగిలిందే గట్టి విత్తనాలతో సమానం. పోయిన పొల్లు కోసం ఎలా బాధపడమో అలాగే మనం అనుభవించకుండా పోయినవాటి గురించి కూడా

పోయినాక పొద గొట్టినట్టు

వృథా ప్రయాస, దండగమారి పని .పొదలో కుందేలు ఉన్నప్పుడు వెతికితే లాభం ఉంటుంది కానీ, అది పోయిన తర్వాత పొదను వెతకటమంటే వృథా ప్రయాసే. నక్కపోయినాక బొక్క కొట్టుకున్నట్లు.

పోరాని చోటుకు పోతే రారాని నిందలు

ఆలోచించకుండా ముందుకు వెళితే లేనిపోని ఇబ్బందులు ఎదురవుతాయి